Prawda i Konsekwencja

Tag Archive: Tomasz Terlikowski

  1. Tomasz Terlikowski błądzi

    Leave a Comment

    Tomasz Terlikowski jest znanym konserwatywnym publicystą katolickim, którego gorliwość i oddanie dla pewnych elementów nauki moralnej Kościoła zasługuje na pochwałę. Nie mniej jednak jak każdemu człowiekowi przydarza mu się błądzić, co należy też jemu pokazać. Jednym z przykładów błędnych wypowiedzi Tomasza Terlikowskiego są słowa, które – w odpowiedzi jednej ze współdyskutantek – napisał w dniu 10 kwietnia b. roku – na swej facebookowej tablicy. Otóż pan Terlikowski najpierw zasugerował, iż nie widzi w katolickiej wykładni Pisma świętego i Tradycji Kościoła podstaw do wspierania karania śmiercią czynnych homoseksualistów, a gdy dyskutująca z nim osoba wskazała na konkretne fragmenty Biblii, w których o takowej sankcji za ów grzech jest mowa, publicysta ten napisał, co następuje:

    “Szanowna Pani, katolicka lektura Pisma Świętego dokonuje się zawsze w świetle Tradycji i Magisterium. Nigdy nie czytamy Pisma Św. literalnie. Tak gwoli ścisłości. Nie jesteśmy fundamentalistami biblijnymi. I nigdy nimi nie byliśmy”.

    Nie wiem, czy Tomasz Terlikowski pewnych rzeczy nie wie, czy może na potrzeby dyskusji, nie chce o pewnych kwestiach mówić, ale trzeba sobie jasno powiedzieć, że jego powyższe sugestie i wypowiedzi nie są zgodne ani z prawdą historyczną, ani też nauczaniem katolickim.

     

    Po pierwsze bowiem, w Tradycji Kościoła znajdowały się wypowiedzi i akty wspierające karanie śmiercią za czynny homoseksualizm. Jednym z tego przykładów są dwie bulle autorstwa papieża św. Piusa V: “Cum Primum” oraz “Horrendum illus scelum”. W tych dokumentach tenże święty papież nakazał wydawanie winnych homoseksualnych postępków duchownych władzom cywilnym, by stosowały wobec takowych takie same kary, jakie ówczesne prawo przewidywało za owe grzechy popełniane przez osoby świeckie. A przypomnijmy, że wówczas częstą karą – również w państwach katolickich – za akty homoseksualne była właśnie kara śmierci.

    I nie twierdzę teraz, że każdy katolik z pewnością musi zgadzać się z karaniem śmiercią czynnych homoseksualistów i lesbijek. Wspomniane bulle św. Piusa V jako takie miały bowiem charakter raczej dyscyplinarny, a nie stricte doktrynalny, przez co jako takie nie zobowiązywały katolików do automatycznego uznawania ich za słuszne. Nie mniej jednak, jest historycznym faktem, iż w Tradycji Kościoła miały miejsce czyny i wypowiedzi wspierające karanie śmiercią za sodomię. Można się z tym nie zgadzać, ale należy wówczas uczciwie zmierzyć się z tym historycznym faktem.

     

    Po drugie: kompletną bzdurą jest twierdzenie Tomasza Terlikowskiego, jakoby katolicka lektura Pisma świętego “nigdy” nie polegała na jego “literalnym odczytywaniu”. Jest bowiem niemal dokładnie odwrotnie. Tradycyjnie katolicka wykładnia Biblii zazwyczaj (choć nie zawsze) opiera się na jej dosłownym rozumieniu. Święty Tomasz z Akwinu nauczał, iż: „Wszystkie rodzaje sensu Pisma świętego powinny się opierać na sensie dosłownym” (Summa theologiae, I, 1, 10 ad 1). Papież Leon XIII potwierdził tę zasadę w swej encyklice „Providentissimus Deus”, gdzie uczył, co następuje:

    Niech on [współczesny komentator] jednak z tego powodu nie sądzi, że ma drogę zamkniętą do posuwania się dalej w badaniu i wyjaśnianiu, a tym bardziej, gdy znajdzie się do tego słuszna przyczyna, – byle tylko szedł sumiennie za ową regułą, rozumnie przez św. Augustyna postawioną, a mianowicie, że należy jak najmniej odstępować od sensu literalnego i niejako właściwego, chyba że jakiś powód nie pozwoli go zatrzymać lub konieczność zmusi do opuszczenia go [Św. Aug., De Gen. ad litt. VIII, 7, [13].]. Tej reguły tym mocniej należy się trzymać, im większe jest niebezpieczeństwo pobłądzenia przy tak wielkim pożądaniu nowości i wolności zdań„ (Podkreślenie moje – MS).

    Również Katechizm Kościoła Katolickiego w punkcie numer 116 powtarza wskazaną wyżej zasadę św. Tomasza z Akwinu, iż: „Wszystkie rodzaje sensu Pisma świętego powinny się opierać na sensie dosłownym„.

    Jednym z bardziej dobitnych przykładów tego, iż Magisterium i Tradycja Kościoła wykłada Pismo święte w sposób literalny, jest choćby dogmat o Rzeczywistej i Substancjalnej Obecności Ciała i Krwi Pana naszego Jezusa Chrystusa w konsekrowanych Hostiach. To dogmatyczne nauczanie jest oczywiście dosłownym i literalnym rozumieniem następujących słów z Ewangelii św. Mateusza: “Jezus wziął chleb i odmówiwszy błogosławieństwo, połamał i dał uczniom, mówiąc: «Bierzcie i jedzcie, to jest Ciało moje». Następnie wziął kielich i odmówiwszy dziękczynienie, dał im, mówiąc: «Pijcie z niego wszyscy, bo to jest moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów” (tamże: 26, 26-28). A podobnych przykładów literalnej interpretacji Pisma św. jaką daje nam Magisterium Kościoła jest o wiele, wiele więcej.

    Warto zresztą zauważyć, iż pan Terlikowski de facto popada w sprzeczność sam ze sobą, gdy pisze, iż Pisma świętego “nigdy” nie należy traktować literalnie. Gdyby bowiem tak było, to również w kwestii potępienia przez Biblię aktów homoseksualnych (które wspomniany redaktor wszak też piętnuje) należałoby uciekać się do niedosłowności  wskazując zarazem, że przecież owe potępienie było formułowane w kontekście innych czasów, innej kultury i innych zwyczajów (jak czyni to zresztą wielu teologów). Tradycja i Magisterium Kościoła od wieków rozeznaje jednak biblijne potępienia homoseksualizmu w sensie dosłownym i uniwersalnym, a nie symbolicznym czy też kulturowo relatywistycznym. Niech się więc Tomasz Terlikowski zdecyduje, albo Biblii rzeczywiście nie należy “nigdy” interpretować literalnie, a wówczas jego publicystyczne batalie przeciwko sodomii można schować do buta, albo jednak Pismo święte częściej niż mu się to wydaje trzeba wykładać dosłownie.

  2. Popieranie in vitro nie jest apostazją

    Leave a Comment

    W ostatnim czasie Patryk Jaki ogłosił, iż będzie kandydował na urząd prezydenta Warszawy, zapytany zaś o kwestię finansowania programu in vitro z miejskiego budżetu, odpowiedział:

    Sądzę, że tak [miejski program in vitro może liczyć na moje wsparcie]. Sądzę, że to taki element, w którym można byłoby poszukać porozumienia. Sądzę, że tak. Moja stanowcza deklaracja jest taka: jeżeli chodzi o same in vitro – popieram. Natomiast jaka ilość środków z budżetu Warszawy miałaby być ewentualnie na to przeznaczona, to tutaj musimy się poważnie zastanowić [1].

    Te słowa spotkały się z następującą reakcją pana Tomasza Terlikowskiego:

    Kandydat PiS na prezydenta Warszawy Patryk Jaki stanowczo popiera in vitro. Warszawa warta apostazji? Pytanie tylko po co wierzący autentycznie katolik ma głosować w Warszawir na PiS, żeby dostać kandydata z poglądami PO czy Nowoczesnej? (Facebook, 28 kwietnia 2018, godz 14. 39).

    Innymi słowy, redaktor Terlikowski przyrównał popieranie metody in vitro do grzechu apostazji. Oczywiście, w żadnym wypadku nie sympatyzuję ze wspomnianym wyżej poglądem pana Patryka Jakiego. Jestem przekonany, iż stosowanie in vitro jest wewnętrznie – czyli w każdych okolicznościach – złe i zakazane. Jednocześnie jednak uważam, że słowa p. Terlikowskiego o rzekomej apostazji tkwiącej w popieraniu in vitro są wyrazem jego ignorancji oraz stanowią bardzo niesprawiedliwy zarzut. Twierdzenie, iż in vitro jest dobre czy godne poparcia oczywiście jest przekonaniem błędnym, a być może nawet heretyckim, ale nie wypełnia jeszcze znamion apostazji. Do apostazji potrzeba czegoś znacznie więcej niż kwestionowania tego czy innego fragmentu nauczania Kościoła.

    Apostazją jest CAŁKOWITE porzucenie wiary chrzescijańskiej, nie zaś podważanie tej czy innej prawdy wiary katolickiej czy tym bardziej któregoś z elementów zwyczajnego nauczania Kościoła. Apostazji nie należy mylić z herezją czy tym bardziej błędem doktrynalnym. Apostazją jest przejście z chrześcijaństwa na agnostycyzm, ateizm, deizm, ewentualnie judaizm, buddyzm, hinduizm, islam czy inną niechrześcijańską religię. Apostatką jest np. Ivanka Trump, która przeszła z chrześcijaństwa na judaizm, a nie pan Patryk Jaki, który popiera in vitro. 

    Rozróżnienia o których mówię, są widoczne w Katechizmie Kościoła Katolickiego oraz Kodeksie Prawa Kanonicznego. Katechizm w punkcie 2089 cytując kanon 751 Kodeksu Prawa Kanonicznego rozróżnia pomiędzy różnymi rodzajami grzechów przeciw wierze i jedności Kościoła:

    Herezją nazywa się uporczywe, po przyjęciu chrztu, zaprzeczanie jakiejś prawdzie, w którą należy wierzyć wiarą Boską i katolicką, albo uporczywe powątpiewanie o niej; apostazją – całkowite porzucenie wiary chrześcijańskiej, schizmą – odmowę uznania zwierzchnictwa Biskupa Rzymu lub wspólnoty z członkami Kościoła uznającymi to zwierzchnictwo” [2].

    Apostazja nie jest więc tym samym co herezja albo schizma. Nie należy mieszać i nie rozróżniać owych grzechów. Oczywiście, wszystkie one są poważnymi grzechami, jednak zachodzi pomiędzy nimi różnica o charakterze jakościowym. I owe rozróżnienia nie są bynajmniej jakimiś “posoborowymi” nowinkami. Takie rozróżniania ujęte są także w “przedsoborowych” kościelnych podręcznikach. Żyjący w XIX wieku, kardynał Gousset w napisanej przez siebie “Teologii moralnej dla plebanów i spowiedników” tak to ujmował:

    Apostazja (odstępstwo) zasadza się odstąpieniu chrześcijaństwa: jest to opuszczenie zupełne wiary chrześcijańskiej. Różni się więc od kacerstwa (czyli herezji – przyp. moje MS) w tem, że odstępca odrzuca wszystkie artykuły wiary, gdy tymczasem kacerz niektórych się tylko zapiera, nie przestając wyznawać chrześcijaństwa” [3].

     

    Herezja czy błąd doktrynalny?

    Popieranie in vitro jest być może herezją, ale bezpieczniej mówić o tej postawie raczej jako o błędzie doktrynalnym niż herezji.  Herezją jest bowiem: uporczywe, po przyjęciu chrztu, zaprzeczanie jakiejś prawdzie, w którą należy wierzyć wiarą Boską i katolicką, albo uporczywe powątpiewanie o niej (vide: Kodeks Prawa Kanonicznego, kanon 751). Sobór Watykański I deklaruje zaś, iż:

    wiarą boską i katolicką należy wierzyć w to wszystko, co zawiera się w słowie Bożym spisanym lub przekazanym, i jest do wierzenia przedkładane przez Kościół – albo uroczystym orzeczeniem, albo zwyczajnym i powszechnym nauczaniem – jako objawione przez Boga (Patrz: “Konstytucja dogmatyczna o wierze katolickiej”, Rozdział III, p. 34) .

    Herezją jest zatem uporczywe kwestionowanie tych prawd, które:

    – zostały przez Boga objawione w Piśmie świętym lub ustnym podaniu przekazanym przez apostołów.

    – są podawane przez Kościół jako objawione przez Boga albo przez uroczyste orzeczenie (czyli definicję dogmatyczną) albo przez zwyczajne i powszechne nauczanie (czyli jednomyślne nauczanie wszystkich biskupów w łączności z Papieżem).

    Czy więc popieranie in vitro jest choćby herezją? Można o tym dyskutować, gdyż:

    – metoda ta nie jest bezpośrednio potępiona w Piśmie świętym (oczywiście takowa nie funkcjonowała w czasach, gdy spisywana była Biblia).

    – nie ma o niej mowy też w podaniu ustnym przekazanym przez apostołów (z podobnych względów co powyżej).
    – sprawa jest relatywnie nowa.
    – in vitro nie zostało potępione przez dogmatyczne wypowiedzi Magisterium Kościoła. 

    Można się więc jedynie zastanawiać, czy popieranie in vitro nie jest herezją, gdyż kwestionuje to czego Kościół naucza w sposób zwyczajny i powszechny jako objawione przez Boga. Jednak i tu mamy pewien problem, gdyż o ile można powiedzieć, iż nauczanie Kościoła piętnujące in vitro ma charakter zwyczajny i powszechny, to trudno by było stwierdzić, iż Kościół uczy tego, jako czegoś bezpośrednio objawionego przez Boga – gdyż Bóg w swym publicznym Objawieniu tej kwestii nie poruszył. Potępienie in vitro jest bowiem pośrednim wnioskiem z innych bardziej wyraźnie i bezpośrednio objawionych przez Boga prawd i zasad. Jest więc kwestią dość dyskusyjną, czy popieranie in vitro – choć stanowi pogląd błędny i grzeszny – wypełnia znamiona choćby i “tylko” herezji (a co dopiero apostazji, która jest czymś znacznie więcej niż herezją).

     

    Czy pan Terlikowski jest winny szerzenia ostrej pornografii?
    Wreszcie,  jeśli popieranie in vitro stanowi “apostazję” to pan Terlikowski w takim razie jest współwinny szerzenia “ostrej pornografii”.  Gdy był on bowiem redaktorem naczelnym TV Republika puszczano w niej reklamy pokazujące kobiety w bikini (w kontekście komercyjnym), a nawet filmy w których były sceny z obnażonymi damskimi piersiami (w kontekście rozrywkowym). Czy pan Terlikowski czułby się dobrze, gdyby ktoś w ten sposób wyolbrzymiał zło, w którym on partycypował? 

    Oczywiście ani popieranie in vitro nie jest apostazją ani pokazywanie bikini czy nawet obnażonych piersi nie jest ostrą pornografią. Choć wszystkie te rzeczy są naganne moralnie, trzeba dbać o sprawiedliwość, rzetelność i uczciwość swych ocen oraz osądów.

     

    Przypisy:

    [1] Cytat za: Portal Do Rzeczy, “Zaskakująca deklaracja Jakiego: popieram in vitro”, https://dorzeczy.pl/kraj/62971/Zaskakujaca-deklaracja-Jakiego-Popieram-in-vitro.html

    [2] Cytat za: “Katechizm Kościoła Katolickiego”, Poznań 2002, s. 491.

    [3] Cytat za: Kardynał Gousset, “Teologia moralna dla użytku plebanów i spowiedników”, Warszawa 1870, s. 147 – 148.