1. Panie, świat chce ściągnąć na mnie potępienie poprzez sidła tańców. Uwolnij mnie od tej zwodniczej pułapki zastawionej na moją niewinność. Światowi ludzie tańczą, lekceważąc Ciebie, O Panie, wspomóż nas.
2. Strzeżcie się kadzidła dla Wenus i jej przyjemnej nauki, strzeżcie się igraszki Bachusa i szatańskiego kręgu, strzeżcie się jego sprytnego tworu wynalezionemu ku naszemu zatraceniu.
3. Tak, Szatan jest wynalazcą podłych tańców, on jest pierwszym stwórcą tej wesołej plagi, ściągając potępienie na ludzi w sposób tak radosny, i tak subtelny.
4. Na tańcach, to on jest królem. Tam oddawany jest mu hołd, tam obwieszcza on zasady wesołej rozpusty, tam jest jego dwór, a jego tron stoi na samym środku.
5. Tym przeklętym zwyczajem [tańca] Diabeł wprawia wszystko w ruch, wszystko ślizga się w jego truciźnie, złości i płomieniach. Z niego wypływa pożądanie ku tej śmiercionośnej przyjemności.
6. Namawia on tancerzy do tańca, śpiewu, rechotania; tam zdobywa ich serca, ich ciała i swoje królestwo, wykonujących wszystkie te ruchy, te kroki i obroty.
7. Wślizguje się w ich głosy, tak że wszyscy wdzięcznie śpiewają, rozbudza on oboistów aby grali bez zmęczenia; dostraja dźwięki instrumentów aby grały w harmonii.
8. Wślizguje się w ciała tańczących mężczyzn i kobiet rozpalając w nich zachwyt nad jego płomienną namiętnością; kieruje on stopami i oczami tych biedaków.
9. Ich ciało jest oszołomione, ich umysł przytępiony, ich serce oczarowane, to właśnie sprawia diabeł, że jeszcze popycha ich do nazywania cnotkami (scrupolous) tych, którzy nie chcą doń dołączyć.
10. Pośród pogan diabeł zazwyczaj otrzymuje swoją daninę, nie szuka on ich dóbr, lecz oni tańczą aby go zadowolić; Szatan może nawet obiecać jakąś nagrodę za tańczenie.
11. Mówi się, że późną sobotnią porą wiedźmy mają w zwyczaju po posiłku odprawiać po diaboliczne podrygi; taniec jest kadzidłem, zabójczym kultem jego piekielnego ucha
12. Prawie wszyscy potępieni uważają, że taniec jest dopuszczalny, ale ci którzy będą zbawieni, prawdziwe dzieci Kościoła, wszyscy go nie cierpią i uważają go za obrzydliwość.
13. Mówiąc zaś ogólnie, taniec sam w sobie jest neutralny, nie jest czymś złym, i może być niewinny, jako że Dawid tańczył z zapałem przed Arką Boga
14. Ale tańczenie tak, aby nie zgrzeszyć, wymaga spełnienia tak wielu warunków, że ciężko jest ustrzec się grzechu podczas tańca. Zazwyczaj, jest to złe, jest to przepastny bezład.
15. Sposób, czas i powód, dodatkowo tańcząca osoba, wszystkie sączą tyle trucizny że niewinność jest utracona. Za tancerzami podążają nieszczęścia, a nawet za tymi, którzy się im przypatrują.
16.
Jak to się dzieje że niektórzy wpadają w tę przebiegłą i
karygodną dekadencję? Poprzez polewanie się perfumami, smarowanie
twarzy makijażem, przebiegłą nagość, ekstrawagancję i próżność.
17. Jak tańczą światowi ludzie? Ich styl jest notoryczny: wszystko podsyca najbardziej nieczyste namiętności: te słodkie, przeszywające spojrzenia, te tańce-przytulańce.
18. Kroki są tak wymierzone, rytm jest taki przyjemny, tancerze tak wspaniale ubrani, a piosenka taka popularna! Kto mógłby powstrzymać się przed zakochaniem, rozpaleniem, stanięciem w ogniu?
19. Co z tymi pocałunkami na zakończenie tańca, tymi okrutnymi, akceptowanymi sygnałami nieczystej namiętności? Czy nie są one szatańskimi pieczęciami stawianymi tylko w jego imię?
20. Dobrze znamy powody, z których wielu ludzi tańczy; są one ukryte a jednak takie sprośne: chęć kochania, zadowalania, podniecania i bycia podniecanym, widzenia, czy częściej, bycia widzianym.
21. Podskakiwanie do ballad o romansach, tancerze łatwo włączają się w ten nonsens; po tańcu śmieją twierdzić: “Bóg się nie obraził”.
22. Tańczy się w dni w które jest to zakazane, nawet więcej niż w inne; podczas tego straconego czasu Szatan wprowadza w działanie swoje intrygi: tak też czynimy Dzień Pański Ucztą Kusiciela.
23. Niestety! Nikt nie myśli o czasie straconym na tańcu, pomimo to że czas jest wielkim darem o ogromnej wartości; czas jest tak krótki, tak cenny, dany nam abyśmy zasłużyli na wejście do nieba.
24. Jeśli tańczenie pośród pogan zawsze jest potępiane, co z tańczeniem wśród chrześcijan? Cóż za obrzydliwy grzech! Zdrajcy łamiący śluby, które złożyli Bogu
25. Czy nie wyrzekali się wszystkich diabelskich pokus? Tańczenie zawsze było uważane za najgorszy z nich. Tańczenie okrutnie hańbi Najświętszego Pana.
26. Tancerzu, karykaturo chrześcijanina, Jezus Chrystus nie jest twoim panem, lecz Szatan już przyjął cię jak jednego ze swoich, jak apostatę, jak zdrajcę. Precz, uczniu złego ducha. Jesteś zakałą dla Jezusa Chrystusa.
27. Przestępca umiera kołysząc się na szubienicy; w śmiertelnym niebezpieczeństwie, żołnierz tańczy i się śmieje. O głupoto! O nieszczęśni przestępcy-tancerze.
28. O wielki głupcze, wirujący na skraju wiecznej przepaści, nie lękający się śmierci, ani nawet Boga w Jego sprawiedliwości! Ah! Szatan oślepił go, zabił tuczonego cielca.
29. Tańczący, w ich szale rąk, stóp, głowy i całej reszty ich ciała są bardziej oszalałe niż zwierzęta, bardziej charakterni niż konie; te są spokojniejsze niż tancerze.
30. Zarówno Nowy i Stary Testament potępiają tańce i surowo straszą tancerzy, komediantów, ich patronów i widzów straszliwą zemstą.
31. Bóg przeklina ich odświętny strój, ich perfumy, ich rytmy, ich romanse, ich nieodpowiednie gesty. Zabrania nam ich naśladować i uczęszczać na ich zabawy.
32. Taniec jest straszliwym tyranem, możliwe, że najprzebieglejszym ze wszystkich. Spowodował nawet śmierć Świętego Jana, Prekursora Naszego Pana. O wielki Boże, jak niszczy on zarówno duszę jak i ciało!
33. Święci Ojcowie, Doktorzy, kanony, Kościół – wszyscy potępili tancerzy, kładąc nań ekskomunikę (anathema) do spółki z komediantami, aktorami i błaznami.
34. Mężczyźni są zaślepiani tańcem, mówi jeden z ojców, dzieci są zmieszane, wchodzą w pogardę dla swych rodziców. Kobiety tracą swoją cnotę (honor) i łaskę Pana.
35. Tańcząc łamie się wszystkie przepisy Kościoła, a nawet całe Prawo Mojżeszowe; tancerz stracił wiarę i nie przestrzega już prawa.
36. Kiedykolwiek i gdziekolwiek odbywają się tańce, Niebiosa gniewnie opłakują; na tę zniewagę zadaną Bogu raduje się całe piekło, podczas gdy święci lamentują a bezbożni wrzeszczą.
37. Bóg często surowo karze tancerzy nagłą śmiercią, momentalnie zwracając ich przeklęte dusze. Z balów i zabaw nagle wpadają do piekła.
38. Żegnajcie, świecie i przyjaciele, mimo to co powiedziałem, mów wszystkim że wolno jest tańczyć i śmiać się; żegnaj gorszący świecie, żegnaj, nieszczęśliwy świecie!
***
Nota od redakcji: Tłumaczenie na język polski fragmentu “Hymnów św. Ludwika de Montfort” na podstawie poniższego źródła dostępnego w języku angielskim:
Umberto Antonelli di Marcianise między 1954 a 1955 rokiem przybył do San Giovanni Rotondo, by się wyspowiadać. Gdy zakończył wyznanie grzechów, Ojciec zapytał go: Czy czegoś nie wyznałeś? On odpowiedział, że nie. Ojciec powtórzył pytanie, o on znów powiedział „nie”. Zapytał więc po raz trzeci: Czy czegoś nie wyznałeś? Znów usłyszał zaprzeczenie. Penitent opowiada: „Ojciec Pio krzyknął wówczas: Precz, precz, bo jeszcze nie żałujesz swoich grzechów!. Skamieniałem z powodu wstydu, jaki odczuwałem wobec zgromadzonych ludzi. Próbowałem coś powiedzieć, lecz on przerwał mi:
Ucisz się gaduło, mówiłeś już wystarczająco: teraz ja chcę mówić. To prawda czy nie, że chodzisz na sale balowe? Na moją potwierdzającą odpowiedź powiedział: NIE WIESZ, ŻE TANIEC JEST ZAPROSZENIEM DO GRZECHU? Zdziwiony nie wiedziałem, co powiedzieć: w portfelu miałem legitymację członka towarzystwa tanecznego, o której zapomniałem. Obiecałem poprawę i po tym wszystkim dał mi rozgrzeszenie” (…). „Bardzo lubiłam tańczyć (…) Oczywiście zawsze tańczyłam w kręgu rodziny czy sąsiadów i pod okiem rodziców. LECZ OJCIEC TEGO NIE POCHWALAŁ. Pewnego razu w konfesjonale, po tym jak wyznałam, że tańczyłam, powiedział mi: JAK JESZCZE RAZ ZATAŃCZYSZ TO CIĘ WYRZUCĘ.
Po jakimś czasie byłam na weselu i wbrew własnej woli zostałam „porwana” do tańca. Bojąc się, że gdy tylko zbliżę się do konfesjonału, Ojciec mnie wyrzuci, poszłam do innego spowiednika, który na moje wyznanie, że tańczyłam nie zwrócił żadnej na to uwagi. Zapytał mnie czy coś jeszcze chcę wyznać, lecz ja nic więcej do wyznania nie miałam. Otrzymawszy rozgrzeszenie, wróciłam do domu, lecz nie byłam spokojna. Następnego dnia poszłam do spowiedzi do Ojca, który jak tylko usłyszał mój głos, powiedział: A ty, co zmieniłaś dzień spowiedzi? <>. Chcesz dostać baty, prawda? Nie wyrzucę cię, lecz nie rób tego więcej. <>. Ty możesz być pewna swoich uczuć, a nie uczuć innych. Ja nie potępiam tańca jako takiego, LECZ UPIERAM SIĘ I UTRZYMUJĘ, ŻE JEST ON NIEBEZPIECZEŃSTWEM GRZECHU(…)” .
Cytat za: O. Marcellino IasenzaNiro, „Ojciec” Święty Pio z Pietrelciny. Misja ocalenia dusz. Świadectwa, San Giovanni Rotondo 2006, ss. 42-43, 140-141.
Program “Taniec z gwiazdami” od wielu już lat cieszy się dużą popularnością w naszym kraju. Niedawno, w jednej z polskich stacji komercyjnych dobiegła końca kolejna już edycja tego widowiska, które z tygodnia na tydzień przed telewizorami śledzi przeszło 2 miliony widzów. W programie tym udział biorą osoby znane przede wszystkim z szeroko pojętej popkultury, ale zdarzało się już nawet, iż występował w nim jeden z prawicowych polityków, zaś we włoskiej edycji owego “show” aktywnie udzielać się miała nawet katolicka zakonnica (czyli siostra Cristina Scuccia).
Choć
“Taniec z gwiazdami” jest bardzo popularny to niestety nie
wzbudza wielu kontrowersji o charakterze moralnym. A powinien. Jest
to bowiem wręcz skrajnie bezwstydne i obsceniczne widowisko.
Występujące tam kobiety są przebierane specjalnie na tą okazję w
stroje, których nie powstydziłby się pokazywać luksusowe
prostytutki lub aktorki porno. Większość zaś tańców
prezentowanych w owym programie w swych pozach, gestach i ruchach w
jawny sposób nawiązuje do różnego rodzaju czynności seksualnych
lub też ma celu wzbudzać pobudzać myślenie o takich występkach.
Normą jest tam też dotykanie się przez tańczących w intymnych
sferach ciała oraz strój, który swym krojem i stopniem obnażenia
ma zwracać uwagę na takowe rejony ludzkiej cielesności. Trzeba
sobie zatem bardzo jasno i jednoznacznie powiedzieć, iż tego typu
tańce (dodatkowo połączone jeszcze z wymienionym wyżej sposobem
ubierania się) są materią grzechu śmiertelnego. W sposób
bezpośredni są one bowiem ukierunkowane na seksualne pobudzenie
osób je wykonujących, a nawet jeśli sami tańczący z jakichś
powodów nie odczuwają takowego pobudzenia, to stanowią one wielką
pokusę wywoływania przynajmniej nieczystych myśli u osób, które
na nie patrzą. Biorąc pod uwagę to wszystko nie można się więc
dziwić, że efektem tego programu niejednokrotnie były już
małżeńskie zdrady i romanse, które wywiązywały się pomiędzy
jego uczestnikami oraz uczestniczkami.
Oczywiście, nie jest tak, iż jakiekolwiek tańce są grzeszne albo że przynajmniej stanowią bliską okazję do grzechu. Istnieją tańce (choć w naszym kręgu kulturowym są one raczej w mniejszości), które są skromne i niewinne. Pląsy pokazywane w “Tańcu z gwiazdami” z całą jednak pewnością nie należą do niewinnych i skromnych. Przeciwnie, są one plugawe, haniebne oraz bezwstydne. Warto w tym kontekście przypomnieć, że Święci Pańscy przez wiele wieków ostrzegali przed tańcami damsko-męskimi, które przy tych prezentowanych w “Tańcu z gwiazdami” mogłyby uchodzić wręcz za wzory skromności oraz czystości – cóż więc powiedzieliby oni o tym, iż miliony chrześcijan co tydzień z lubością ogląda owe ohydne show?!? Jest czymś bardzo smutnym i żenującym, iż nawet względem tak jawnie obscenicznego widowiska, jakim jest “Taniec z gwiazdami” nie padają już żadne (przynajmniej publiczne) głosy krytyki ze strony biskupów, księży oraz publicystów katolickich. Nie ma co się później więc dziwić, że tak mało katolików dochowuje cnoty czystości do ślubu i niestety tak wiele osób duchownych dopuszcza się tych czy innych grzechów przeciwko VI i IX przykazaniu.
(Pytanie) Który jest ósmy powód grzechu przeciwnego czystości? (Odpowiedź) Ósmym powodem grzechu przeciwnego czystości, są tańce i bale.
WYKŁAD. – Przez taniec rozumiemy ruchy ciała, wykonywane w takt, krokiem wymierzonym, i zwykle przy dźwięku muzyki albo śpiewie.
Bal jest zgromadzeniem, zebraniem na którym tańczą. Te więc dwa wyrazy: tańce i bale, mają prawie toż samo znaczenie, a co powiemy o tańcach, to się odnosi i do balów.
Taniec osób jednej płci, gdy zresztą nic się nie dzieje, ani w ruchach, ani w rozmowach, co by przeciwnym było skromności i przyzwoitości, jest rzeczą zupełnie obojętną, a tym samym rozrywką zupełnie niewinną.
Taniec między osobami różnej płci, nie ma także w sobie nic występnego; ale: z powodu towarzyszących mu zwykle okoliczności, jest nadzwyczajnie, niebezpiecznym, i uważany być powinien za rozrywkę, mało zgadzającą się z duchem chrystianizmu. Okolicznościami tymi są: panująca tam próżność, zbyt wielka poufałość, jaka się wtedy często zawiązuje, roztargnienie stąd wynikające, a nade wszystko ubiór nie nader skromny większej części tanecznic.
Są tańce, których zupełnie zabronić trzeba i do których należeć nie godzi się, chociażby nawet raz jeden, pod winą grzechu śmiertelnego; takimi są: walc, galopada, polka, cancan… tańce te złymi są z natury swojej, postawą jaka się w nich przybiera; powinny być wyrugowane ze wszelkiego uczciwego towarzystwa, i trudno pojąć, jak kobieta iść może do takiego tańca, nie wyrzekłszy się skromności, płci jej właściwej (…)”
Przymieszać się mogą i do innych rodzajów tańca, ubiór, gest, słowa, wzniecające i mocno pobudzające popęd do lubieżności. Stają się wówczas bliskim powodem do grzechu, a zatem wstrzymywać się od nich należy.
To się odnosi szczególniej do tańców publicznych. Tańcami publicznymi nazywają się te, do których każdy ma przystęp bez różnicy; na przykład w klasach niższych, tańce po szynkach, karczmach, tak nazwanych salach, lub tym podobnych miejscach; a w klasach wyższych maskarady, wieczory tańcujące, na które wchodzi się jak na teatr, płacąc za bilet. W takich tańcach dopuszczają się wyuzdanej swawoli, a ci, którzy wyrzec się ich nie chcą, nie zasługują na rozgrzeszenie.
Tańce na zebraniach publicznych, zwanych balami, niemniej są niebezpieczne, zwłaszcza gdy się odbywają nocną porą. Nieskromność tam panująca i wszystko co się tam dzieje, powinno oddalać stamtąd każdego, kto jeszcze jest przenikniony bojaźnią bożą, i pragnie zachować swój honor i dobre imię. W rzeczy samej, czyliż nie jest narażeniem swojego honoru, znajdować się w towarzystwie z ludźmi zepsutymi, i skalanymi rozpustą? A przecież, prawie zawsze tacy spotykają się na wspomnianych balach? Są bez wątpienia wyjątki, ale bardzo rzadkie.
Co się tyczy tańców w domach prywatnych, na zebraniach familijnych, nie masz wątpliwości, że bywają bardzo złe, gdyż bardzo wiele jest towarzystw rozwiązłych i familij, gdzie panuje mała oględność na obyczaje (…).
(Pytanie) Czy Ojcowie Kościoła i mistrzowie życia duchowego potępiali tańce? – (Odpowiedź) Tak jest Ojcowie Kościoła i mistrzowie życia duchowego potępiali tańce, i dowodzili, że prawie zawsze są one bliskim pochopem do grzechu. śmiertelnego.
WYKŁAD. – Święty Ambroży opowiedziawszy historię Przesłańca Pańskiego (świętego Jana), która była zapłatą tańca, tak mówi dalej: „Niech matki miłujące czystość i wstyd, uczą swoje córki religii, a nie tańca”. – „Czego się uczą w tańcach? zapytuje św. Cyprian; na co tam patrzą? Weszli tu z niewinnością; wychodzą występni. Jesteś wprawdzie dziewicą ciałem i myślą, ale niewinność oczu twoich, uszu twoich, mowy twojej, nie pozostała bez skazy. Nie rzucasz na nikogo niewstydliwego spojrzenia; nie, ale sama jesteś jego przedmiotem. Nie kalasz oczu twoich występną pożądliwością; zawsze jednak winna jesteś żądz, które zapalasz w innych”. – „Cóż powiem o owych tańcach ognistych, o symfoniach miękkich i zwodniczych? Czyliż nie sam szatan przychodzi osobiście brać udział w tych zabawach, i tańczy przy tej muzyce” Tak wyraża się święty Hieronim. – „Tańce i bale, mówi święty Franciszek Salezy, są rzeczami obojętnymi z natury swojej; ale ich używanie, jakie dzisiaj jest zaprowadzone, tak się skłania ku złemu wszelkimi swymi okolicznościami, że wielką szkodę przynoszą dla duszy. Mówię wam przeto o balach, jak lekarze mówią o grzybach: najlepsze z nich powiadają, na nic się nie zdadzą, a ja powiadam, że najlepsze bale nie są przecież dobrymi. Jeżeli chcecie jeść grzyby, dopilnujcie, żeby były dobrze zgotowane i jedźcie je bardzo mało: bo chociażby najlepiej były zgotowane, stają się trucizną, gdy spożyjemy je w zbytecznej ilości. Jeżeli przypadkiem nie będziecie mogli w żaden sposób wymówić się od pójścia na bal; starajcie się, by taniec porządnie się odbywał we wszystkim, pod względem dobrych zamiarów, skromności, godności i przyzwoitości; tańczcie najmniej ile możecie, z obawy, aby serce wasze do tego się przywiązało”. „Te dziwaczne rozrywki, zazwyczaj są niebezpieczne; rozpraszają ducha pobożności, osłabiają moc woli, oziębiają świętą miłość bliźniego i budzą w duszy tysiące złych skłonności: dla tego też nigdy nie należy ich sobie pozwalać, nawet w koniecznej potrzebie, jak tylko z zachowaniem wielkiej ostrożności”. Żąda on nadto, aby po skończonych tańcach, udano się do rozmyślań świętych i gruntownych, i radzi mianowicie zwrócić na to uwagę: „Wówczas kiedy tańczyliście na balu, mnóstwo dusz gorzało w piekle, za grzechy popełnione w tańcu, lub za złe następstwa, które wyniknęły z tańców”.
(Pytanie) Ludzie światowi, którzy chcą postępować z dobrą wiarą, czy w przedmiocie tańców wyrażają się inaczej jak Ojcowie Kościoła i mistrzowie życia duchowego? –
(Odpowiedź) Nie, ludzie światowi, którzy chcą postępować z dobrą wiarą, wyrażają się w przedmiocie tańców tak samo, jak Ojcowie Kościoła i mistrzowie życia duchowego.
WYKŁAD. – Około roku 1620, biskup Autun chcąc dać swojej owczarni naukę przeciw tańcom, zasięgał rady człowieka, który znał dobrze rozkosze światowe, hrabiego de Bussy- Rabutin, sławnego z dowcipu i pism swoich. Taką odebrał odpowiedź:
“Zawsze uważałem bale za niebezpieczne; nie sam tylko rozum skłaniał mnie do tego, ale i doświadczenie; a chociaż świadectwo Ojców Kościoła jest bardzo ważne, sadzę, że w tym przedmiocie świadectwo dworaka światowego większą mieć powinno wagę. Wiem dobrze, że są osoby, które na mniejsze niebezpieczeństwo narażają się w tych miejscach, aniżeli inni; wszelako, najzimniejsze temperamenty tu zapalają się. Zwykle na takie towarzystwo składa młodzież, której trudno przychodzi oprzeć się pokusom w samotności, a tym bardziej w podobnych miejscach. Sądzę więc, że prawdziwemu chrześcijaninowi nie wypada uczęszczać na bale”.
Młoda dama, żyjąca z dala od świata, która będąc panną, nigdy nie była na balu, nie mogąc wymówić się od znajdowania się na weselu swojego szwagra, pisała nazajutrz do przyjaciółki: “Zebranie było liczne, toalety nadzwyczaj świetne; miałam przyjemność, że byłam ubrana najskromniej ze wszystkich … Tu widziałam, pierwszy raz w życiu tańcujących walca; dosyć mi było tego tańca, abym zrozumiała, ile niebezpiecznymi są bale, i abym więcej jeszcze niż kiedy postanowiła ich unikać”.
(…)
(Pytanie) Czy nie należy uważać za przesadzone tego, co powiedziano o niebezpieczeństwie tańców i wieczorów? – (Odpowiedź). Nie należy uważać za przesadzone tego, co powiedziano o niebezpieczeństwie tańców i zebrań wieczornych; niejednokrotnie to niebezpieczeństwo było uznanym i wskazywanym przez same władze rządowe, które wstrzymać się nie mogły, w sprawie dobrych obyczajów, od wydania w tym przedmiocie rozporządzeń policyjnych.
WYKŁAD. – Oto są dwa przykłady, z pomiędzy wielkiej liczby innych, które moglibyśmy przytoczyć. Dnia 5 kwietnia 1811 roku, prefekt departamentu l’Aisne pisał do wszystkich merów swojego departamentu, następującą odezwę: “Nie mogę za nadto polecić wam, panowie, ścisłego czuwania i utrzymywania porządnej policji względem miejsc, gdzie zimową porą zbierają się osoby płci obojga, bądź na tańce, bądź na wspólną pracę, pod imieniem “wieczornic:. Doszło do mojej wiadomości, że gorszące wypadki zdarzały się często na podobnych zebraniach. Powinniście, w podobnych okolicznościach, wystąpić z całą surowością praw … Zapowiedzcie ojcom i matkom, że w takim przypadku są odpowiedzialni za swoje dzieci; a nade wszystko bądźcie nieubłagani względem szynkarzy, którzy sprzedawaliby trunki po godzinach wyznaczonych przepisami policyjnymi”. Dnia 16 lutego 1842 r., mer departamentu Loiret; wydał następujące postanowienie : “Zważywszy gorszące zdarzenia, które wynikają ze sposobu tańców od niejakiego czasu, stanowczo zabrania się, od dzisiejszego dnia, tańczyć galopadę, pod karą 5 do 10 franków, wnosić się mającą przez muzyków, którzy by grali wspomniany taniec, lub przez gospodarza zakładu, który by temu nie przeszkodził.
(Pytanie) Czyliż przynajmniej nie jest przesadą twierdzić z niektórymi moralistami: że tańce prowadzą do siedmiu grzechów śmiertelnych; że oddawać się podobnym zabawom, jest – to zapominać o łasce sakramentów i samychże sakramentach, które nas poświęcają; jest to zacierać w sobie siedem darów Ducha Świętego?
(Odpowiedź) To wszystko da się zastosować aż nadto do wielkiej liczby balów i tańców (…).
WYKŁAD – 1-e Tańce i bale prowadzą do siedmiu grzechów śmiertelnych. Do pychy, przez żądzę popisywania się i przewyższania innych pięknością, zgrabnością. – Do łakomstwa, przez niedostatek dobrowolny: wszystko obracają na toaletę, i aby mieć świetny strój, odmawiają zaspokojenia koniecznych potrzeb staremu ojcu, chorej matce; odmawiają grosza jałmużny ubogiemu, a u modniarki nie wahają się wyrzucić dwóchset lub trzechset franków! – Do nieczystości, przez wszelkie złe myśli, którym się wtedy oddają; przez wszelkie złe żądze, pielęgnowane w głębi serca swego. – Do zazdrości, smutku, jakiego doznają widząc się przewyższonymi przez inne młodością, pięknym ubiorem. – Do obżarstwa, sutymi biesiadami, które kończą podobne zebrania i przeciwne są wstrzemięźliwości chrześcijańskiej. – Do gniewu, kłótniami, zazdrością, nieprzyjaźnią, które często biorą tam początek. – Do lenistwa, przez niesmak nabierany tam do pobożności, i przez niepodobieństwo moralne, wykonywania jej ćwiczeń.
2 – e Uczęszczający na tańce i bale, czyliż nie zdają się zakładać swojej chwały na zapominaniu łaski sakramentów i samychże sakramentów, które nas poświęcają? – Idą tu w niepamięć: Chrzest święty, przez jawne popisywanie się z pychą szatańską; – Bierzmowanie, przez zbiegostwo z wojska chrześcijańskiego; – Eucharystia, czyli Sakrament Ciała i Krwi Pańskiej, przez znieważanie własnego ciała, które jest świątynią; – Pokuta, przez rozkosze zmysłowe, którym się tam oddają; – Ostatnie namaszczenie, przez skazy jakimi się tam plamią; – Kapłaństwo, przez pogardę praw Kościoła; – Małżeństwo, przez cudzołóstwa, o których się tam zamyślają, a często zmawiają się o ich spełnieniu. Te wykroczenia, powiedzieć trzeba, nie spotykają wszystkie na jeden raz, ani zawsze w jednostajnym stopniu we wszystkich zgromadzeniach światowych; ale bardzo mało jest takich, które by nie nastręczały jakiegokolwiek przynajmniej niebezpieczeństwa, ponieważ bardzo mało jest takich, które by wolne były od wszelkiego zepsucia.
3 – e Na tańcach i balach zacierają się i tracą siedem darów Ducha Świętego. – Pierwszy, którym jest dar Mądrości, odrywa nas od świata i pobudza do smakowania rzeczy boskich; zwykłym zaś skutkiem tańców jest przywiązania do świata i zasmakowania w jego próżnościach i zdaniach. – Drugi, którym jest dar Rozumu, pomaga nam poznawać prawdy religii, i przeniknąć się nimi; zwykłym zaś skutkiem tańców, przez złe skłonności, które one obudzają, jest stracenie z oka prawd religii, która potępia i odrzuca te właśnie skłonności. – Trzeci, którym jest dar Rady, daje nam poznać i wybierać to, co najwięcej przykłada się do chwały bożej i zbawienia naszego; zwykłym zaś skutkiem tańców jest przynajmniej obojętność osób światowych o chwałę boską, i zapomnienie z ich strony o duszy swojej. – Czwarty, którym jest dar Mocy, dodaje nam odwagi do zwyciężania przeszkód, sprzeciwiających się naszemu poświęceniu; zwykłym zaś skutkiem tańców jest osłabienie tych, którzy uczęszczają na nie; prawie nie myśląc już o Bogu, gdy miłość ich ku Niemu nadzwyczaj ostygnie, nie mogą się oprzeć najmniejszemu doświadczeniu i najmniejsze doświadczenie dostateczne jest do ich złamania. – Piąty, którym jest dar Nauki, wskazuje nam drogę, której się trzymać, i niebezpieczeństwa, których unikać powinnyśmy, abyśmy dostąpili zbawienia; zwykłym zaś skutkiem tańców, przez wzruszenie jakie tam panuje, i odurzenie, które na nas one sprawiają, jest zaślepienie uczęszczających na ni, tak, że na oślep wpadają w sidła, które czart na nich zastawił – Szósty, którym jest dar Pobożności, pobudza nas do przyjmowania z rozkoszą tego wszystkiego, co się wiąże ze służbą bożą; zwykłym zaś skutkiem tańców jest najprzód ostudzenie, a wkrótce potem zaniedbanie najistotniejszych powinności wiary chrześcijańskiej. Jakież upodobanie, na przykład, może mieć tanecznica w modlitwie, komunii, przyozdabianiu ołtarzy”, itd. – Siódmy, którym jest dar Bojaźni bożej, przenika nas wielką czcią dla Pana Boga i nade wszystko bojaźnią niepodobania się Jemu; zwykłym zaś skutkiem tańców jest wyrugowanie z umysłu uczęszczających na nie, myśli o Bogu i bojaźni sądów jego, tak dalece, iż wkrótce niczego się nie rumienią. – Tańce i bale więc zacierają w osobach światowych i pozbawiają je siedmiu darów Ducha Świętego.
Ks. Ambroży Guillois, “Wykład historyczny, dogmatyczny, moralny, liturgiczny i kanoniczny wiary katolickiej. Dzieło ofiarowane Ojcu św. Piusowi IX, zaszczycone podziękowaniem Jego Świątobliwości, tudzież aprobatą i pochwałami wielu kardynałów, arcybiskupów i biskupów “, Wilno 1863, s. 278- 283; 284-287.
Taniec zwany “walcem” jest dziś w kręgach konserwatywnych uważany za wręcz stanowiący uosobienie dobrego smaku, taktu i elegancji, przez co ów nieraz jest w tych środowiskach promowany jako swego rodzaju odtrutka na współczesne – często jawnie obsceniczne – tańce. Zapewne więc, wielu chwalców i apologetów walca zdziwiłoby się słysząc o tym, iż jeszcze w XIX wieku i w początkach XX stulecia ów taniec był przez wybitnych katolickich moralistów i biskupów oceniany wręcz niezwykle surowo, jako “zawsze surowo niedozwolony” i “będący grzechem śmiertelnym”.
Przykładowo, autor obdarzonego pochwałami przez bł. Piusa IX podręcznika apologetyki katolickiej, ks. Ambroży Guillois sugerował, iż walc należy do tańców wewnętrznie złych:
Są tańce, których zupełnie zabronić trzeba i do których należeć nie godzi się, chociażby nawet raz jeden, pod winą grzechu śmiertelnego; takimi są: walc, galopada, polka, cancan… tańce te złymi są z natury swojej, postawą jaka się w nich przybiera; powinny być wyrugowane ze wszelkiego uczciwego towarzystwa, i trudno pojąć, jak kobieta iść może do takiego tańca, nie wyrzekłszy się skromności, płci jej właściwej [1].
Inny z popularnych w XIX wieku teologów katolickich, jezuita ks. Jean P. Gury pisał na temat walca co następuje:
Jest oczywistym, że nieprzyzwoite bale, z powodu nieskromności ubioru i sposobu tańczenia, słów, gestów, piosenek, są zawsze surowo niedozwolone. Pośród takich tańców, zdaniem wielu teologów, należy wyodrębnić współczesne tańce nazywane w języku francuskim la Walse, la Polka, le Galop i inne tego samego rodzaju [2].
W bardzo podobnym duchu co ks. Guillois i ks. Gury o tańcu tym wypowiedziała się nawet zebranie wszystkich biskupów katolickich ze Stanów Zjednoczonych zebrane swego czasu na lokalnym synodzie w Baltimore:
Jako Ojcowie Drugiego Plenarnego Soboru, w Baltimore w swoim liście pastoralnym do wiernych, całkowicie potępiliśmy te tańce, które są powszechnie nazywane WALCAMI I TAŃCAMI TOWARZYSKIMI, postanawiamy, że nie mają one być nauczane ani tolerowane w collegeach, akademiach i szkołach diecezji, nawet celem rekreacji osób tej samej płci [3].
Warto też zauważyć, że nawet dość łagodnie nastawiony do tańców towarzyskich jako takich XIX-wieczny teolog i biskup katolicki Jean B. Bouvier o walcu wyrażał się tak:
Uczestniczenie na poważnie w balach, ze względu na nieprzyzwoity ubiór, sposób tańca, słowa, śpiew, TO POPEŁNIENIE GRZECHU ŚMIERTELNEGO, zatem taniec niemiecki, pospolicie nazywany „WALCEM”, nigdy dozwolony być nie może [4].
Nie bez znaczenia jest też fakt, iż papież Leon XII jako władca Państwa Kościelnego zakazał na jego terenie wykonywania walca [5].
Nie podaję powyższych wypowiedzi, po to by przekonywać, iż są one na pewno nieomylne i w 100 procentach bezbłędne. W mojej skromnej opinii, owi biskupi i teologowie popadli w przesadę twierdząc, iż walc jest tańcem wewnętrznie złym oraz zawsze zakazanym. Walc nie jest bowiem tym rodzajem tańca, w którym w zamierzony sposób dotyka się miejsc intymnych czy wykonuje jawnie obsceniczne pozy i gesty (a takich tańców jest niestety współcześnie dużo). To jednak, iż biskupi i teolodzy katoliccy mogli przesadzić ze swą skrajnie krytyczną oceną tego tańca nie oznacza, że w takim razie nie mieli w ogóle racji co do niego. Już nieraz bowiem tak się zdarzało w historii myśli katolickiej, że różni teolodzy i święci podkreślając pewne ogólnie słuszne prawdy czy zasady czynili to za pomocą niektórych zbyt daleko idących czy wybujałych sformułowań. Przykładowo, doktor Kościoła św. Atanazy pisał, iż Bóg po to stał się człowiekiem, by człowiek mógł się stać bogiem, co w sensie dosłownym jest błędem, gdyż choćby najświętszy człowiek nie może dojść do poziomu równości z odwiecznym i wszechmocnym Bogiem. Pismo święte mówi wszak: „Ja, któremu na imię Jahwe, chwały mojej nie odstąpię nikomu innemu ani czci mojej bożkom” (Iz 42, 8). Nie zmienia to jednak faktu, iż w pewnym sensie człowiek może stać się uczestnikiem Bożej natury, biorąc pewnego rodzaju udział w Boskich przymiotach Chrystusa i przez to stając się Jemu podobny. Na podobnej zasadzie można więc powiedzieć, iż choć biskupi i teolodzy katoliccy przesadzali ze swą stanowczością z którym potępiali taniec zwany walcem, to jednak mogli mieć rację co do samej zasady unikania owego.
Patrząc zaś na ów taniec od bardziej zdroworozsądkowej strony to nie sposób nie mieć ku niemu żadnych etycznych wątpliwości. Choć walc nie jest tańcem jawnie obscenicznym, to jednak stopień cielesnej bliskości jest w nim duży – z pewnością o wiele większy niż trzymanie się za dłoń w polonezie czy menuecie. W walcu bowiem podstawowy krok taneczny polega na trzymaniu przez mężczyznę niewiasty w objęciach i to w taki sposób, iż ręka mężczyzny jest bardzo blisko kobiecej piersi. Ponadto, mężczyzna w tym tańcu w pewnych momentach pochyla się nad kobietą, a raz nawet ujmuje ją w okolicach bioder i lekko podrzuca. Nie trzeba chyba długich wywodów by przyznać, iż tego rodzaju bliskość jaka jest obecna w walcu wykracza znacznie nawet poza przyjęte dziś kanony bliskości i poufałości pomiędzy mężczyzną a kobietą. Co więcej taka bliskość jest też naruszeniem naturalnej sfery intymności po przekroczeniu której czujemy się niezręcznie i zakłopotani. Zastrzeżenia te nie tracą wiele na swej mocy nawet, gdyby odjąć od walca jego najbardziej poufały gest, jakim jest wspomniane chwycenie przez mężczyzny kobiety w okolicy jej bioder. Nawet więc jeśli biskupi i teologowie katoliccy przesadzali nazywając walc mianem tańca będącego “grzechem śmiertelnym” i “zawsze zakazanym” to czy roztropnym i mądrym jest przechodzenie od tego być może zbyt daleko idącego potępienia do istnej gloryfikacji walca jako tańca “kulturalnego” i będącego odtrutką na jawną obsceniczność i bezwstyd wielu współczesnych pląsów?
Moim zdaniem taniec zwany walcem – nawet, gdyby odjąć od niego jego najbardziej poufałe pozy – choć nie jest prawdopodobnie tańcem zasługującym na miano “zawsze zakazanego” i będącego “grzechem śmiertelnym”, stanowi jednak zachowanie z dziedziny czegoś co można nazwać “moralnym pograniczem”. Innymi słowy, nie da się o nim powiedzieć, że jest “zawsze zły i zawsze grzeszny” co nie zmienia tego, iż jest to coś czego nie należy pochwalać, doradzać, a wręcz przeciwnie dobrze jest do tego zniechęcać i tego odradzać. Jest to coś podobnego do – utrzymując wszystkie proporcje – zachowań typu mieszkanie ze sobą przed ślubem (bez jasnych zamiarów seksualnych) czy też oglądania komedii, w których może nie ciągle, ale od czasu do czasu pojawiają się sprośne dowcipy. I o tych rzeczach nie zawsze można powiedzieć, iż są grzechem, jednak błądziłby ten kto by je pochwalał oraz doradzał. Tak samo należy ocenić tańce towarzyskie w rodzaju walca. A to, że wiele ze współczesnych tańców jest o wiele gorszych od walca nie oznacza, że w takim razie walc nie podlega żadnej krytyce. Jawna pornografia jest wszak też o wiele gorsza od głupiutkich komedii z podtekstami, ale to nie znaczy, że w takim razie te drugie są wzorem dobrej rozrywki i chrześcijańskiej obyczajowości.
Mirosław Salwowski
Przypisy:
1. Cytat za: Ks. Ambroży Guillois, „Wykład historyczny, dogmatyczny, moralny, liturgiczny i kanoniczny wiary katolickiej. Dzieło ofiarowane Ojcu św. Piusowi IX, zaszczycone podziękowaniem Jego Świątobliwości, tudzież aprobatą i pochwałami wielu kardynałów, arcybiskupów i biskupów „ , Wilno 1863, s. 280.
2. Cytat za: o. Henri Hulot, „Balls and Dancing Parties condemned by the Scriptures, Holy Fathers, Holy Councils and most the renowned Theologians of the Church”, Boston 1857, s. VII.
3. Cytat za: Rev. Mgr. Don Luigi Sartori, „Modern Dances”, St. Joseph’s Printing Office, Collegville, 1910, s. 35.
4. Cytat za: Rev. Mgr. Don Luigi Sartori, „Modern Dances”, St. Joseph’s Printing Office, Collegville, 1910, s. 31.
5. Patrz: Sevin H. Yaraman, “Revolving Embrace.The Waltz as Sex Steps and Sound”, Pendragon Press, 2002, s. VII.
Przysłowiowe “tańce w kościołach” stanowią jeden z ulubionych celów ataku ze strony środowisk tradycjonalistycznych katolików, którzy nieraz wręcz zrównują tego rodzaju zachowanie z profanacją i świętokradztwem. Niemal zawsze, gdy w którymś z katolickich obiektów sakralnych dochodzi do tego rodzaju wydarzeń i są one publicznie nagłośnione, odzywa się głośny chór ich przeciwników oburzających się na nie i je wyklinających. Czy jednak taka postawa jest słuszna i sprawiedliwa. Otóż, ośmielam się w to wątpić z następujących powodów:
1. Taniec osób tej samej płci, gdzie osoby te ubrane są przyzwoicie i ów taniec nie zawiera w sobie żadnych bezwstydnych czy prowokujących ruchów, póz czy gestów nie jest sam w sobie zły czy niestosowny.
2. Taniec o którym mowa w punkcie numer 1 jeśli jest wyrażany w bardziej bezpośredniej intencji oddawania chwały i czci Panu Bogu jest tym bardziej dobry, gdyż Pismo św. zachęca nas, byśmy również nasze zwyczajne czy pospolite czynności podporządkowywali Bożej chwale: “Przeto czy jecie, czy pijecie, czy cokolwiek innego czynicie, wszystko na chwałę Bożą czyńcie” (1 Koryntian 10: 31).
3. Przykładem tańca z punktu numer 1 i 2, który podobał się Bogu był choćby taniec Dawida, który podskakując tańczył przed największą świętością Starego Przymierza, jaką była Arka Pańska. Zresztą taniec Dawida nie był tu raczej jakimś wyjątkiem od reguły, gdyż w innym miejscu Biblia wyraźnie zachęca do chwalenia Boga również za pomocą tańca: “Chwalcie Go bębnem i tańcem, chwalcie Go na strunach i flecie!” (Psalm 150: 4). To, że część z przykazań Starego Testamentu przeminęła nie ma nic tu do rzeczy, gdyż: “Wszelkie Pismo od Boga natchnione [jest] i pożyteczne do nauczania, do przekonywania, do poprawiania, do kształcenia w sprawiedliwości – aby człowiek Boży był doskonały, przysposobiony do każdego dobrego czynu” (2 Tymoteusz 3: 16). Ku naszemu zbudowaniu i pouczeniu została więc również dana historia tańczącego przed Arką Dawida). Taniec Dawida nie był zaś w sensie ścisłym obrzędem Starego Zakonu, by traktować go w kategoriach rzeczy, która wraz z ogłoszeniem Nowego Przymierza niechybnie przeszły do przeszłości.
4. W przedsoborowej dyscyplinie kanonicznej nie było absolutnego zakazu tańców motywowanych religijnie. To prawda, że – zwłaszcza w Kościele zachodnim – nieraz wydawano zakazy tańczenia w kościołach czy podczas uroczystości religijnych, jednak nie było to zakazy bezwzględne i nie znające żadnych wyjątków. Na tańce religijne owszem często patrzono z nieufnością, ze względu na możliwe ich związki czy skojarzenia z dawniejszymi pogańskimi wierzeniami oraz obrzędami, ale gdy takiego niebezpieczeństwa już nie było, bywało, że nawet w Kościele zachodnim takowe były oficjalnie zatwierdzane, np. św. Pius V zaaprobował tzw. taniec niewinności wykonywany w diecezji sewilskiej w kościele podczas obrzędów związanych z adoracją Najświętszego Sakramentu. Jeszcze częściej tańce religijne były aprobowane w innych niż zachodnie kościołach lokalnych.
5. Nie ma jakiś zasadniczych powodów by w sposób absolutny potępiać jako taki taniec w czasie Mszy świętej, gdyż Msza oprócz upamiętnienia i uobecnienia bardziej smutnych wydarzeń zbawczych (ofiary krzyżowej i śmierci Chrystusa) jest także celebracją radosnych aspektów wiary, czyli zmartwychwstania Pana Jezusa. We Mszy św. powinno być dużo miejsca na powagę i zadumę, ale błędem jest eliminowanie z samej zasady z niej wszelkiej radości, pogody ducha, etc.
6. W Kościele zachodnim należy zachować dużą ostrożność wobec tańców dokonywanych w kościołach nie dlatego, żeby było one same w sobie złe, ale ze względu na bardzo mocne kulturowe skojarzenia jakie my ludzie Zachodu mamy z tańcem damsko-męskim, który zwykle jest niebezpieczny, niestosowny i stanowi poważną okazję do grzechu. Innymi słowy, lepiej jest nie propagować tańców w kościołach krajów zachodnich, dlatego, że w naszej kulturze ludzie bardzo szybko przechodzą od akceptacji skromnych i przyzwoitych tańców do usprawiedliwiania dwuznacznych, a nawet jawnie obscenicznych pląsów. To jest co prawda dziwne i niedorzeczne, ale istnieje schemat myślowy typu: “Skoro Dawid tańczył przed Arką, to ja mogę obściskiwać kobietę w tangu, wszakże tańcem można chwalić Boga“. Ów wywód jest co prawda absurdalny, jednak bardzo często pojawia się on w umysłach ludzi kultury zachodniej, dlatego, gdyby obecność skromnych tańców w kościołach miała ludzi utwierdzać w aprobacie dla bezwstydnych tańców, lepiej jest poniechać tych pierwszych.
7. Jednak nawet, gdy zachowuje się dużą ostrożność wobec tańców religijnych w ramach Kościoła zachodniego, to błędem i niesprawiedliwością jest mówienie o nich tak jak by były absolutnie złe, per se świętokradcze, etc. Nie powinno się więc np. twierdzić, że dany kościół powinno się po tańcach “rekonsekrować”, ludzie tańczący w kościele “są opętani” i tym podobne. Rozdzielnopłciowe i skromne tańce w kościołach mogą być nieodpowiednie ze względu na wspomniane wyżej okoliczności kulturowe, w których żyjemy, ale nie powodu ich rzekomego wewnętrznego zła czy też per se świętokradczego charakteru.
Gdy pobożnym katolikom przypomina się tradycyjne przestrogi autorytetów kościelnych, które wymierzone były przeciwko zabawom tanecznym niemal zawsze jako argument przeciwko tym naukom przywoływane są dwa biblijne przykłady, które wydają się aprobować tańce. Chodzi mianowicie o króla i proroka Dawida, który tańczył przed Arką Przymierza oraz o to, że Pan nasz Jezus Chrystus uczestniczył w weselu w Kanie Galilejskiej. Również w kilkunastu innych swych fragmentach Pismo święte przedstawia tańce w pozytywny sposób, jako wyraz zdrowej radości i oddawania chwały oraz dziękczynienia Panu Bogu (patrz, np: Psalmy 149: 3; 150; 4). Czy zatem, Ojcowie, Doktorzy i Święci Kościoła błądzili ganiąc tańce o charakterze świeckim, towarzyskim i damsko-męskim?
Zwolennicy stawiania znaku równości pomiędzy tańcami chwalonymi przez Biblię, a tańcami jakie od wieków rozpowszechnione są w naszym kręgu kulturowym czynią podstawowy błąd w zakresie rozumienia oraz definiowania danych pojęć . Otóż, przekładają oni nasze wyobrażenie tańców na tańce, które miały miejsce kilka tysięcy lat temu w innym kręgu kulturowym. Na podobnej zasadzie, ludzie, dla których tańce kojarzą się ze striptizem, go go czy pole dance mogliby twierdzić, że takowe tańce były przedstawiane w pozytywnym świetle przez Pismo święte. Oczywiście, to jest fundamentalne nieporozumienie utożsamiać nasze damsko-męskie tańce z tańcami obecnymi z Piśmie świętym. Jest to podstawowy błąd, gdyż nie ma żadnych podstaw, by twierdzić, że pozytywnie pokazane w Biblii tańce były pląsami damsko-męskimi w takim znaczeniu, w jakim są one obecne u nas. W żadnym bowiem fragmencie Pisma świętego opisującym tańce w pozytywnym świetle nie ma jakiekolwiek wzmianki o tym, by polegały one np. na wzajemnym trzymaniu się mężczyzn i kobiet za ręce, obejmowaniu się ich czy innego rodzaju dotykaniu. Gdy np. mowa jest o tańczącym przed Arką Przymierza Dawidzie to nie tam słowa o tym, by “wziął on jakąś niewiastę pod rękę”, “objął ją w ramionach” czy też w inny sposób dotykał w tańcu osoby płci żeńskiej. Co prawda jest mowa o tym, że niektóre z kobiet widziały taniec Dawida, a nawet zarzucały mu, iż się w owej czynności “obnażył” (2 Samuela 6: 20), jednak i tu nie widać wielkich podobieństw z naszymi tańcami. Dawid nie tańczył bowiem, by przypodobać się patrzącym niewiastom gracją swych tanecznych ruchów oraz zmysłowym wdziękiem swego ciała. Jak sam on wyznał “przed Panem będę tańczył” (2 Samuela 6: 21) , tak też jego intencją nie było tu przypodobanie się swym tańcem kobietom. Zarzut zaś, jakoby w owym tańcu się “obnażył” był przesadzony, gdyż Dawid nie rozebrał się w jego trakcie do naga ani nawet nie był przy tym prawie nagi. Dawid tańcząc był odziany w lniany efod (patrz: 2 Samuela 6: 14), a więc dwie dość długie (bo sięgające kolan) płachty połączone paskiem na ramionach i związane w pasie. Podobnie, w żadnym miejscu, gdzie Biblia w pozytywny sposób pokazuje tańce, nie czytamy by polegały one na wzajemnym dotykaniu się kobiet i mężczyzn lub też, by były one czynione w celu zwrócenia na swą cielesną atrakcyjność uwagi osób płci przeciwnej. Na tym zaś właśnie polegają tańce popularne w naszej kulturze i cywilizacji, a więc tańce damsko-męskie.
Nie ma też żadnych wiarygodnych podstaw, by twierdzić, iż w Kanie Galilejskiej były tańce DAMSKO-MĘSKIE. Do dziś wśród co bardziej konserwatywnych żydów nie ma takowych tańców (są tańce ROZDZIELNOPŁCIOWE), a co dopiero wówczas. Zresztą jeśli mamy być ściśli, to w biblijnym opisie wesela w Kanie Galilejskiej nie ma wzmianki o jakichkolwiek tańcach (czy to damsko-męskich czy rozdzielnopłciowych), choć znając kontekst kulturowy i historyczny możemy założyć, iż prawdopodobnie były tam tańce, jednak nie damsko-męskie, ale rozdzielnopłciowe. Niektórzy w tym miejscu mogą powołać się na wizję wesela w Kanie przedstawioną w pismach błogosławionej Anny Katarzyny Emmerich twierdząc, iż jednak były tam obecne tańce damsko-męskie. Jest to jednak poważna nadinterpretacja, gdyż wczytanie się w treść tej wizji przekonuje, iż nawet jeśli na weselu w Kanie były tańce, w których mężczyźni i niewiasty w pewien sposób uczestniczyli wspólnie, to i tak stopień bliskości w nich występujący był bardzo daleki od form bliskości, z jaką mamy my do czynienia w tańcach od wieków. Pozwolę sobie przytoczyć opis owych tańców, jaki przekazała bł. Anna Katarzyna Emmerich w swych objawieniach:
“Zabawiano się także tańcami. Dzieci na przemian grały i śpiewały. Tańczono w rzędach, lub tworzono koła; tańcujący mieli w rękach chusteczki, którymi mężczyźni dotykali dziewic i na odwrót. Samą ręką nie dotykali się nigdy. (…) Dziewice miały na twarzy zasłonę, z boku nieco uchyloną. Szaty były dość długie, z przodu podpasane nieco sznurami. Tańcząc nie podskakiwano jak u nas, lecz raczej zakreślano chodem rozmaite linie, poruszając przy tym rękami, głową i ciałem, stosownie do taktu muzyki (…). Tancerkami były tylko dziewice. Wszystko odbywało się w największym porządku, ze spokojem, lecz i z wesołością” [1] (podkreślenie moje – MS).
Pomijając już więc to, że objawienia bł. Anny Katarzyny nie cieszą się absolutną wolnością od błędu czy pomyłki [2], po prostu nie można porównywać znanych nam tańców damsko-męskich, w których trzymanie niewiasty ze ręce jest minimum cielesnej bliskości tam obecnej (a znacznie częściej pozwala się tam na o wiele więcej) oraz, gdzie niemal z zasady przyzwala się na mniej skromny i przyzwoity strój niż w innych okolicznościach, z tańcami, które być może miały miejsce w Kanie Galilejskiej, gdzie mężczyźni dotykali niewiasty co najwyżej za pomocą chusteczek i gdzie tancerki miały zakryte twarze.
Istnieje jednak owszem jeden przypadek tańca opisanego przez Biblię, który przypomina tańce damsko-męskie. Ten taniec został w Piśmie świętym pokazany raczej w negatywnym świetle. Chodzi o taniec Salome (którego owocem była śmierć niewinnego i wielkiego Bożego proroka, św. Jana Chrzciciela) w odróżnieniu od tych powyższych tańców chwalonych przez Biblię taniec ten:
1. Nie był sprawowany na chwałę prawdziwego Boga i w kontekście związanego z tym przeżywania radości. Ten taniec był elementem można by powiedzieć świeckiej rozrywki (uczty).
2. Co prawda także ten taniec nie był damsko-męskim w sensie ścisłym i dosłownym (gdyż nie jest napisane, by Salome tańczyła z Herodem Antypasem), ale już w intencjonalnym znaczeniu tego słowa przypominał on bardzo takowy – niewiasta o imieniu Salome tańczyła bowiem przed mężczyzną Herodem Antypasem i jego gośćmi po to by mu się spodobać (a przynajmniej owocem tego tańca było to, że “spodobała się Herodowi i współbiesiadnikom” – Mk. 6, 22).
Wychodzi zatem na to, że zły i występny taniec Salome najbardziej odpowiada temu, co dziś zwiemy “tańcami damsko-męskimi”, gdyż:
1. Był on elementem świeckiej rozrywki. A tańce damsko-męskie zazwyczaj są elementem świeckiej (bynajmniej w znaczeniu braku jakichś jaśniejszych odwołań do oddawania chwały Bogu i nadprzyrodzoności) rozrywki. Są one jej częścią do tego stopnia, że nawet niektórzy z “katolickich” obrońców pozamałżeńskich tańców oburzają się na wprowadzanie pląsów do liturgii katolickiej, nabożeństw czy modlitw, jasno sugerując, iż jest to mieszanie “sacrum z profanum”.
2. Taniec Salome był czyniony po to by zauroczyć nim przedstawiciela płci przeciwnej (Heroda Antypasa) i w efekcie owego tańca Salome “spodobała się” temu mężczyźnie i jego gościom. A przecież nawet poplecznicy pozamałżeńskich tańców d-m przyznają, że ów zwyczaj ma swój wymiar zalotny (np. mają się w jego wyniku kojarzyć małżeństwa). Nie mówiąc już o tym, że kulturoznawcy dość jasno mówią, iż tańce d-m zawierają w sobie mniejszą bądź większą dawkę erotyzmu i są one w świecie ludzi odpowiednikiem tego, co wśród zwierząt nazywa się “tańcami godowymi”.
Nie ma zatem co się dziwić, że autorytety kościelne tradycyjnie zwykły interpretować “taniec Salome” jako odpowiednik głównego nurtu tańców damsko-męskich.
Przypisy:
1. Cytat za: “Żywot i bolesna Męka Pana naszego Jezusa Chrystusa i Najświętszej Matki Jego Maryi wraz z tajemnicami Starego Przymierza według widzeń błogosławionej Anny Katarzyny Emmerich z zapisków Klemensa Brentano. Tom I i II“, wydawnictwo Maria Vincit, Wrocław 2009, s. 285.
2. Na to, że w objawieniach bł. Anny Katarzyny Emmerich są pewne stwierdzenia co najmniej wątpliwe wskazuje choćby błędnie podana przez nią liczba osób jakie miały wejść do Arki Noego. Wedle tej błogosławionej do owej Arki miało wejść 120 ludzi, podczas, gdy Pismo święte mówi tu o zaledwie 8 osobach (1 Piotr 3: 20). To jednak, że w pismach bł. Anny Emmerich mogą być pewne błędy, nie znaczy, że generalnie rzecz biorąc zdecydowana większość treści tam zawartych jest błędna czy niebudująca.
W niniejszym tekście zebrałem najczęściej pojawiające się pytania odnośnie zagadnienia tzw. pozamałżeńskich tańców damsko-męskich (dalej będę stosować zazwyczaj określenie: „tańce d-m” albo „pozamałżeńskie tańce d-m”) udzielając przy tym na nie dłuższych bądź krótszych odpowiedzi. Jak można ganić tańce damsko-męskie, skoro Pan Jezus uczestniczył w weselu w Kanie Galilejskiej? Czy to prawda, że Dawid tańczył przed Arką Pańską, a jeśli to prawda, to co z tego faktu ma wynikać? Czy to prawda, że św. Augustyn i św. Franciszek Salezy chwalili tańce damsko-męskie? Czy ganienie tańców damsko-męskich to niekatolicki purytanizm? Co to są bliskie okazje do grzechu i dlaczego większość tańców damsko-męskich do takowych należy? A co z papieżem Franciszkiem, który przyznawał się do tego, iż w młodości tańczył tango? I co w ogóle należy rozumieć pod pojęciem „pozamałżeńskich tańców damsko-męskich”? Na te i wiele innych pytań znajdziesz drogi Czytelniku odpowiedź w poniższym opracowaniu.
Pytanie 1: Czym są w zasadzie pozamałżeńskie tańce damsko-męskie?
By jaśniej odpowiedzieć na to pytanie, zacznijmy od tego, czym na pewno nie są „pozamałżeńskie tańce damsko-męskie” (dalej: tańce d-m)? Z pewnością nie są więc to tańce, w których mężczyźni i kobiety tańczą w oddzielnych od siebie grupach. Trudno też nazwać mianem takich tańców, te z nich, gdzie co prawda osoby jednej płci widzą osoby tańczące należące do drugiej płci, ale wykonywane w danym tańcu ruchy, pozy i gesty nie mają na celu podkreślania cielesnej atrakcyjności drugiej płci – nie jest więc raczej tańcem d-m np. breakdance mimo iż mężczyźni go wykonujący mogą być przy tym obserwowani przez kobiety. Nie sądzę też, by tańcem d-m można było określić „podrygiwanie” czy podskakiwanie na jakimś koncercie dokonywane w co prawda mieszanej płciowo grupie, ale któremu nie towarzyszy intencjonalne zorientowanie się na drugą płeć (w znaczeniu ruchów mających zwracać uwagę na odmienność płciową danej osoby czy też bliskości cielesnej wyrażającej się we wzajemnym dotykaniu się takich osób).
To, że wymienione wyżej rodzaje tańców trudno by było zaliczyć do ich „d-m” gatunku nie znaczy jednak od razu, iż wszystkie z nich z pewnością są dobre albo niegroźne. Należałoby raczej powiedzieć, że jedne z nich są dobre, a inne złe, jedne moralnie bezpieczne, a inne duchowo niebezpieczne. Jeśli np. dany taniec nie wyraża co prawda pożądliwości seksualnej, ale np. stanowi uzewnętrznienie ducha buntu, agresji albo pogańskich wierzeń, to z pewnością nie jest to taniec, który mimo braku jego „d-m” charakteru należałoby pochwalać czy doradzać innym. Jednak ze względu na brak powiązania takich rodzajów tańca z zagrożeniami przeciw cnocie czystości i wstydliwości można przyjąć, iż stosunkowo wiele z nich stanowi dobrą, pożyteczną i niewinną rozrywkę.
Co zatem należałoby określić mianem „pozamałżeńskich tańców d-m”? W sensie intencjonalnym, jako tego rodzaju taniec trzeba by nazwać takie taneczne pląsy i ruchy, których celem jest zwrócenie uwagi osoby płci przeciwnej na seksualną odmienność i jej cielesną atrakcyjność. Na przykład, dany mężczyzna widząc, iż kobiety patrzą na niego jak tańczy, może specjalnie wówczas wypinać do przodu swą klatkę piersiową, po to by w ten sposób wyeksponować swą muskulaturę. Z kolei, tańcząca niewiasta, po to by zwrócić na siebie uwagę mężczyzn, może do tańca założyć krótszą niż zwykle spódniczkę i bluzkę z głębszym niż zazwyczaj dekoltem, a przy tym będzie jeszcze podkreślać niektóre ze swych cielesnych walorów, poprzez bardziej intensywne ruchy klatką piersiową, biodrami czy pośladkami. I w tym sensie, nawet taniec, w którym mężczyzna i niewiasta nie dotkną się choćby przez chwilę mogą być nazwane tańcem d-m: z przykładem tego rodzaju tańców dość często mamy do czynienia na tzw. dyskotekach. Do takich tańców można też zaliczyć popularne występy tzw. cheerleaderek, które co prawda tańczą w jednopłciowych grupach, ale ich strój, pozy i gesty przy tym wykonywane nie pozostawiają wątpliwości, iż mają na celu zwrócenie uwagi na seksualną atrakcyjność tych tancerek.
Bardziej zaś ewidentnym przykładem czegoś co można i należałoby nazwać pozamałżeńskim tańcem d-m jest sytuacja, w której niepoślubione sobie osoby płci przeciwnej, które weszły już w swym życiu w okres odczuwania seksualnych pragnień, podczas tańczenia dobierają się w pary, mniej lub bardziej dotykając się przy tym nawzajem (trzymanie się ręce, objęcia w ramionach albo w okolicach bioder, uściski, przytulenia, etc.). Tego typu tańce są typowe dla przeróżnych „prywatek”, dancingów, balów, wesel i tym podobnych imprez.
Mówiąc więc w skrócie, pozamałżeńskimi tańcami d-m należy określić takie tańce, w których niepoślubione sobie, a dojrzałe lub dojrzewające płciowo osoby płci przeciwnej w pewien specjalny sposób, za pomocą ruchów, póz i gestów oraz mniejszej bądź większej bliskości cielesnej ukierunkowują się nawzajem swą uwagę. I właśnie z istnieniem tego rodzaju tańców wiąże się najwięcej moralnych problemów, niebezpieczeństw i kontrowersji, o których będzie poniżej mowa.
TANIEC W ŚWIETLE PISMA ŚWIĘTEGO
Pytanie 2: Czy w Piśmie świętym pozamałżeńskie tańce damsko-męskie są chwalone, usprawiedliwiane albo aprobowane? Co z tańczącym przed Arką Dawidem i Panem Jezusem uczestniczącym w weselu w Kanie Galilejskiej?
Nie ma żadnych wiarygodnych podstaw, by twierdzić, iż w Kanie Galilejskiej miały miejsce tańce DAMSKO-MĘSKIE. Do dziś wśród co bardziej konserwatywnych żydów nie ma takowych tańców (są tańce ROZDZIELNOPŁCIOWE), a co dopiero wówczas. Zresztą jeśli mamy być ściśli, to w opisie wesela w Kanie Galilejskiej nie ma wzmianki o jakichkolwiek tańcach (czy to damsko-męskich czy rozdzielnopłciowych), choć znając kontekst kulturowy i historyczny możemy założyć, iż prawdopodobnie były tam tańce, jednak nie damsko-męskie, ale rozdzielnopłciowe. Pismo święte owszem w kilkunastu miejscach chwali lub przynajmniej domyślnie aprobuje taniec jako wyraz radości albo i nawet sposób na chwalenie Boga, ale naprawdę nic nie wskazuje na to, by chodziło wówczas o tańce d-m. Przykładowo, często przywoływany w kontekście obrony tańców d-m skaczący i tańczący przed Arką Przymierza prorok i król Dawid, nie czynił tego w parze z jakąś niewiastą, ani też nie pląsał po to, by okazać swe cielesne wdzięki miejscowym kobietom (lecz pragnął przez to chwalić i czcić Boga). Nota bene, nie był on przy tym nagi, jak to sugerują niektórzy, gdyż w Piśmie świętym czytamy, iż Dawid tańcząc był odziany w lniany efod (patrz: 2 Samuela 6: 14), a więc dwie dość długie (bo sięgające kolan) płachty połączone paskiem na ramionach i związane w pasie. Podobnie, gdy hebrajskie niewiasty wychodziły na powitanie wracających ze zwycięskiej bitwy mężczyzn to owszem tańczyły, ale nie jest napisane, by czyniły to będąc wymieszane z mężczyznami, dotykając przy tym mężczyzn albo też, aby wykonywały przy tym jakieś ruchy czy gesty mające zwrócić uwagę męskiej publiczności na ich cielesną atrakcyjność.
A zatem, nie ma w Biblii ani jednego przykładu aprobowanego bądź pochwalanego przez jej natchnionych autorów tańca, w którym to osoby odmiennej płci pląsałyby ze sobą w parach albo też dotykały by się przy tej okazji. Owszem jest napisane, iż kobiety i mężczyźni widzieli się nawzajem tańczących, ale nie ma przy tym mowy, by towarzyszyły temu ruchy mające podkreślać atrakcyjną cielesność osób odmiennej płci.
Jedynym przykładem tańca, który jest w sensie intencjonalnym podobny do tańca d-m (gdyż jego celem było zwrócenie uwagi płci przeciwnej), a który został wspomniany w Biblii był taniec Salome, córki Herodiady który to doprowadził do zabicia największego z Bożych proroków, św. Jana Chrzciciela. Czytamy wszak, iż Salome tańczyła tam tak, iż „spodobało się to Herodowi” (Mateusza 14: 5).
Przywołany wyżej przykład tańca Salome nie jest oczywiście jeszcze dowodem na to, iż Pismo święte jawnie gani tańce d-m, ale z całą pewnością nie można powiedzieć, by owe w którymkolwiek miejscu chwaliło, aprobowało czy polecało. Jednakże to, iż Biblia w żadnym miejscu wyraźnie nie potępia ani nie zakazuje pozamałżeńskich tańców d-m, przynajmniej w świetle tradycyjnej teologii katolickiej nie jest jeszcze dostatecznym argumentem na rzecz twierdzenia, że w takim razie nie są one moralnym problemem. Wszak, w Piśmie świętym w jasny i bezpośredni sposób nie potępia się również np. antykoncepcji czy onanizmu, a są one jednak uważane przez nauczanie katolickie za rzeczy moralnie naganne.
Pytanie 3: Czy to jednak Pismo święte nie mówi, że to z serca (a nie z różnych zewnętrznych sytuacji) pochodzą złe czyny i myśli? Czy problemem nie jest więc ten czy inny taniec, ale złe intencje z którymi niektórzy ludzie idą na tańce?
Pan Jezus powiedział, iż zło pochodzi z tego co wychodzi z człowieka, a nie z tego co do niego wchodzi (Mateusz 15: 18). Niektórzy do tej prawdy dopowiadają jednak coś, czego już Zbawiciel nie oświadczył, sugerując, że takim razie nie istnieją żadne zewnętrzne sytuacje, w których znajdowanie się mogłoby sprowadzić człowieka na złą drogę – o ile tylko ten – ma dobre intencje. W rzeczywistości jednak, Słowo Boże ostrzega przed różnymi sytuacjami i zachowaniami o charakterze zewnętrznym, które mogą nas prowokować do popełniania nieprawości. I tak przykładowo, w Piśmie św. czytamy, aby „nie wpatrywać się w cudzą piękność” ani też nie ucztować z kobietą zamężną przy winie (Mądrość Syracha 9: 8-9); “zatykać uszy, by o krwi nie słuchać, zamykać oczy, by na zło nie patrzeć” (Izajasz 33, 15); nie wdawać się w zażyłość z tancerką (Mądrość Syracha 9: 4, w tłumaczeniu x. Jakuba Wujka); “nie patrzeć na wino jak pieni się w pucharze” (Przyp. 23, 31); obcować z mędrcami, a strzec się towarzystwa głupców (Przyp. 13, 20); nie zawierać małżeństwa z poganami (Powt. Prawa 7, 3-4). Poza tym, Bóg w swym Słowie powiedział też: “Rozważny zło widzi i odwraca się, nierozważni idą tam i szkodę ponoszą” (Przyp 22, 3).
Nie jest zatem tak, iż jeśli mamy tylko dobre intencje, możemy nie tylko spokojnie, ale jeszcze w celach rozrywkowych angażować się w bardzo niebezpieczne sytuacje. Ktoś kto jedzie drogą 240 km na godzinę, może nie mieć intencji spowodowania wypadku, ale to wcale nie będzie gwarancją, że w ten sposób rzeczywiście nikogo nie zrani ani nie zabije. W rzeczywistości zacytowane słowa Pana Jezusa oznaczają, że zanim czynione przez nas słowa objawi się na zewnątrz w naszych słowach i uczynkach, najpierw kiełkuje w naszych myślach i pragnieniach. Zanim wszak dopuścimy się np. cudzołóstwa, zazwyczaj o nim myślimy, ale to nie oznacza, że nie ma żadnych zewnętrznych sytuacji, które wydatnie pomagałyby i zachęcały nas do myślenia o tym występku. Tak naprawdę, ci, którzy w swym sercu brzydzą się różnymi niemoralnymi czynami, łatwo rozpoznają te z zewnętrznych sytuacji, które do owych prowadzą i prowokują. Jestem przekonany, iż ci z mężczyzn i niewiast, którzy chcą praktykować cnotę czystości i wstydliwości w stopniu absolutnym i bezkompromisowym (a więc dla osób, które nie są jeszcze w małżeństwie będzie to oznaczało nie tylko rezygnację ze stosunków seksualnych, ale też z wszelkich pocałunków, objęć i uścisków, w których szuka się erotycznej przyjemności) łatwo dostrzegają duże niebezpieczeństwo tkwiące w pozamałżeńskich tańcach d-m.
TAŃCE DAMSKO-MĘSKIE W ŚWIETLE TRADYCJI KOŚCIOŁA
Pytanie 4: Czy Ojcowie, Doktorzy i Święci Kościoła ganili pozamałżeńskie tańce damsko-męskie?
Tak jest, Ojcowie Kościoła, Święci, Doktorzy kościelni, nauczyciele życia duchowego, biskupi zebrani na wielu synodach od II wieku do połowy XX stulecia po Chrystusie, piętnowali, ganili i krytykowali rozpowszechnione w ich czasach tańce, jako będące zazwyczaj tzw. bliską okazję do grzechu, przez co powinno się ich gorliwie unikać. Można, by długo wymieniać słowa krytyk i przestróg formułowanych przez nich pod adresem tańców, ale podajmy tylko niektóre z nich. I tak na przykład, św. Efrem nazywał miejsca, gdzie odbywają się tańce mianem tych, gdzie “płaczą aniołowie, a czart obchodzi swoją uroczystość” ; św. Jan Chryzostom uczył, że są one: „prawdziwą świątynią diabelską|”, św. Cyprian mówił, iż uczestnicy tańców:“wchodzą niewinni, a wychodzą występni”, św. Hieronim nauczał, że”szatan przychodzi osobiście brać udział w tych zabawach, i tańczy przy tej muzyce”; a św. Ambroży zwał tańce:„zbiorem nieprawości, trumną niewinności i grobem czystości“. Jeden z kardynałów Kościoła rzymskiego, biskup Mediolanu, św. Karol Boromeusz tak zaś pisał o rozpowszechnionych w jego czasach tańcach: “Tańce światowe są kołem, którego punktem środkowym jest szatan, a obwodem jego słudzy. Stąd pochodzi, że RZADKO, albo nawet NIGDY TANIEC NIE JEST BEZ GRZECHU“. Z kolei, znany XVI-wieczny polski jezuita, ks. Jakub Wujek nazywał tańce d-m: “warsztatem każdej wszeteczności, cudzołóstwa i przyczyną grzechów wszelakich“, a św. Jan Maria Vianney zwał tańce i bale: “powrozem, którym szatan ściąga dusze do piekła“; “mającymi nachylenie ku złemu” (św. Józef Pelczar). Ojciec św. Pius z Pietrelciny (określany jako „ojciec Pio”) ostrzegał spowiadających się u niego, iż w razie uporczywego powrotu do zwyczaju tańczenia, nie udzieli im rozgrzeszenia, gdyż „taniec jest zaproszeniem i niebezpieczeństwem do grzechu”.
Pytanie 5: A może jednak, ganienie tańców d-m nie było dominującym nurtem nauczania w tradycyjnej moralistyce katolickiej i obok krytyki pod ich adresem istniał jakiś inny silny nurt je aprobujący albo chwalący?
„Niestety”, ale nie ma na to dowodów. Biorąc pod uwagę wskazany wyżej okres, obejmujący czas od II do mniej więcej połowy XX wieku, krytyka popularnych w owych czasach tańców była dominującą opinią w katolickiej teologii moralnej, zaś wypowiedzi chwalące takowe jeśli w ogóle, to pojawiły się wśród katolickich teologów bardzo rzadko i pierwsze z takowych zaczęły się ujawniać dopiero gdzieś w latach 20 i 30-tych XX wieku. Zasadniczo więc rzecz biorąc, w ciągu niemal 20 wieków istnienia Kościoła dominującym nurtem i opinią w jego nauczaniu było przekonanie, iż popularne tańce zawsze lub prawie zawsze są poważnym niebezpieczeństwem grzechu, dlatego trzeba ich stanowczo wiernym odradzać. Pogląd wedle którego wobec tańców d-m nie należy stosować tak „generalizujących” ocen i że w ich łonie da się znaleźć dużo niegroźnych i bezpiecznych moralnie tańców był w historii Kościoła bardzo wąskim marginesem i szersze uznanie zaczął zdobywać dopiero w drugiej połowie XX wieku. Niestety zaś ta niegdyś bardzo rzadko i całkowicie marginalna opinia zyskała w ostatnich 50-latach historii Kościoła taką popularność, iż stała się faktycznie dominująca i powszechna (o czym nieco więcej w odpowiedzi na jedno z następnych pytań).
Pytanie 6: Skąd pewność, iż ganienie oraz krytyka tańców d-m była w tradycyjnej moralistyce katolickiej przez niemal 20 wieków dominująca?
Spędziłem przeszło 20 lat na badaniu i zgłębianiu tego tematu, więc mogę powiedzieć, iż mam w nim dużą orientację i znajomość. Ponadto, tradycyjnie teologowie wypowiadali się na ów temat, w sposób wyraźnie sugerujący, iż przygany wobec tańców należały do powszechnego nauczania w Kościele:
“Do głównych okazji do grzechu w szóstym i dziewiątym Przykazaniu zakazanego, zawsze zaliczano tańce i widowiska choć świat mówi, że w nich nie ma nic złego. Zaprawdę! Jedno tu z dwojga: albo się świat myli, albo Kościół Jezusa Chrystusa jest w błędzie:bo nie masz Katechizmu, który by nie umieszczał tańców i widowisk pomiędzy okazjami do tego grzechu“(ks. Jean Gaume).
“Ojcowie Kościoła i mistrzowie życia duchowego potępiali tańce, i dowodzili, że prawie zawsze są one bliskim pochopem do grzechu śmiertelnego” (ks. Ambroży Guillois).
“Zakazy tańców były w Kościele katolickim od pierwszych już wieków” (…)“(ks. Stanisław Szarek).
Oczywiście, jeśli ktoś zechce, może upierać się, iż moja orientacja w tej kwestii jest błędna, a cytowani powyżej teologowie „naciągali” pod swe tezy historyczną rzeczywistość, sugerując, iż nagany popularnych tańców były w Kościele nauczaniem powszechnym. Wypadałoby jednak, aby takie osoby przedstawiły przynajmniej jakieś silniejsze poszlaki albo dowody na rzecz swych twierdzeń, na przykład przedstawiając choćby 5 lub 10 wypowiedzi Świętych chwalących i zachęcających do praktykowania tańców d-m.
Pytanie 7: Czy jednak św. Franciszek Salezy w swym cennym dziele „Filotea” nie chwalił tańców i balów?
Proszę uważnie zatem wczytać się w nauczanie owego Doktora Kościoła na ten temat:„Tańce i bale, są rzeczami obojętnymi z natury swojej ale ich używanie, JAKIE DZISIAJ JEST ZAPROWADZONE, TAK SIĘ SKŁANIA KU ZŁEMU WSZELKIMI SWYMI OKOLICZNOŚCIAMI, ŻE WIELKĄ SZKODĘ PRZYNOSZĄ DUSZY. Mówię wam przeto o balach, jak lekarze mówią o grzybach: najlepsze z nich powiadają, na nic się nie zdadzą, a ja powiadam, że najlepsze bale nie są przecież dobrymi. Jeżeli chcecie jeść grzyby, dopilnujcie, żeby były dobrze zgotowane i jedźcie je bardzo mało: bo chociażby najlepiej były zgotowane, stają się trucizną, gdy spożyjemy je w zbytecznej ilości. Jeżeli przypadkiem nie będziecie mogli W ŻADEN SPOSÓB WYMÓWIĆ SIĘ OD PÓJŚCIA NA BAL; starajcie się, by taniec porządnie się odbywał we wszystkim, pod względem dobrych zamiarów, skromności, godności i przyzwoitości; TAŃCZCIE NAJMNIEJ ILE MOŻECIE, z obawy, aby serce wasze do tego się przywiązało (…) Te dziwaczne rozrywki, zazwyczaj są niebezpieczne; rozpraszają ducha pobożności, osłabiają moc woli, oziębiają świętą miłość bliźniego i budzą w duszy tysiące złych skłonności (…) Jako niektóre rośliny wciągają w siebie jad żmij, które się do nich przybliżają, TAK TAŃCE PRZYCIĄGAJĄ DO SIEBIE TRUCIZNĘ NAMIĘTNOŚCI LUDZKICH I POWSZECHNEGO ZEPSUCIA (…). Wówczas kiedy tańczyliście na balu, mnóstwo dusz gorzało w piekle, ZA GRZECHY POPEŁNIONE W TAŃCU, LUB ZA ZŁE NASTĘPSTWA, KTÓRE WYNIKNĘŁY Z TAŃCÓW”.
Czy tak naprawdę wygląda chwalenie lub doradzanie czegoś??? Czy mówienie, iż tańce i bale wielką szkodę przynoszą duszy jest ich pochwałą? Czy twierdzenie, że można iść na bal, o ile w „żaden sposób nie można się od niego wymówić” jest zachęcaniem do tego? Czy pochwałą albo zachętą do tańców i balów jest doradzanie, by w razie niemożności „wymówienia się” od uczestnictwa w takowych, wyobrażać sobie, jak to w czasie naszej obecności na owych imprezach mnóstwo dusz cierpiało w piekle za grzechy popełnione w tańcu lub złe następstwa, które z nich wynikły? Doprawdy, to ma być pochwała, zachęcanie i aprobata dla pozamałżeńskich tańców d-m?
Pytanie 8: Czy jednak św. Augustyn z Hippony nie mówił: „Naucz się człowieku tańczyć, gdyż inaczej Aniołowie nie będą wiedzieli co zrobić z tobą w Niebie”?
Nawet, gdyby tak mówił (co wcale nie jest pewne, gdyż brak jest udokumentowanych źródeł tego domniemanego cytatu) to czy oznaczałoby to od razu, iż św. Augustyn chwalił tym samym i doradzał tańce w naszym rozumieniu, a więc tańce mężczyzn z niewiastami? A może idźmy dalej, zachęcając do nauki tańca, popierał w ten sposób bezwstydne pląsy cheerleaderek, albo i nawet striptizerek? Oczywiście, takie interpretacje owej domniemanej wypowiedzi św. Augustyna były absurdem i nie mamy żadnych jasnych dowodów albo przesłanek na to, iż ów Doktor Kościoła miałby tu mieć na myśli pozamałżeńskie tańce d-m.
Poza tym, św. Augustyn z Hippony uczył, że „Lepiej jest całą niedzielę orać, aniżeli spędzić ją na tańcach”, tak więc z całą pewnością dostrzegał w zabawach tanecznych poważne niebezpieczeństwa.
Pytanie 9: A jakie są dowody na to, iż nagany Ojców i Świętych Kościoła tyczyły się konkretnie tańców d-m, a nie innego rodzaju pląsów?
Prawdą jest, iż w tradycyjnych przestrogach kościelnych skierowanych przeciw tańcom, nie używa się określenia “damsko-męskie” lub “mieszane”. W pierwszych zaś wiekach istnienia chrześcijaństwa pogańska starożytność nie znała też tańców w mieszanych parach.
Jednak również do czasu, gdy w ramach naszego kręgu kulturowego powstał zwyczaj tańczenia w parach, tańców były krytykowane przez Ojców i Świętych Kościoła również za zagrożenia dla cnoty czystości i wstydliwości, które ze sobą one niosły (tak też nie chodziło w tych przestrogach wówczas tylko o ich pogański czy bałwochwalczy charakter – jak twierdzą dziś niektórzy z obrońców tańców d-m). Św. Cyprian sugerował wszak, iż tańce pogan obrazują “pożądliwą” grecką opowieść, zaś dobre pląsy Dawida nie polegały na “wykręcaniu kończyn w obscenicznych ruchach” (przeciwstawiając taniec Dawida tańcom pogan daje do zrozumienia więc, iż te ostatnie polegały na obscenicznych ruchach). Św. Cyprian pisał też, iż tańce pogan są powodem rzucania “niewstydliwych spojrzeń” oraz “zapalania żądz“. Św. Ambroży z kolei, nauczał wprost, iż tańce “są grobem czystości” zaś “dziewczyna, która lubi taniec nie lubi czystości“. Starożytny pisarz Arnobius tak zaś opisuje ówczesne tańce: “W końcu, unosząc swoje pośladki i biodra falują z drżącym ruchem lędźwi“.
Najwyraźniej widać więc, iż również w tańcach rozpowszechnionych przed X wiekiem (czyli czasem, kiedy to powstał taniec w parach) były popularne różne pozy, gesty i ruchu o charakterze zmysłowym, prowokacyjnym i bezwstydnym, których celem było zwrócenie uwagi osób drugiej płci na seksualne walory tańczącej osoby. Ponadto wiemy, iż w niektórych starożytnych tańcach mężczyźni i niewiasty pląsali będąc ubranymi w krótkie stroje, a jeszcze inne z tańców towarzyszyły różnym rozwiązłym i orgiastycznym imprezom. Oczywiście, fakt, iż starożytne tańce miały w sobie również silne elementy nawiązujące do pogańskich religii i duchowości także odgrywał rolę w ich krytyce przez Ojców i Świętych, ale nie był to motyw jedyny i wyłączny. Poza tym, nie da się też często oddzielić pogańskiego charakteru starożytnych tańców od ich nieskromności i bezwstydu, gdyż pogańska duchowość i religijność często była powiązana z erotyzmem (np. kulty falliczne, gdzie obiektami czci były wizerunki narządów płciowych, świątynna prostytucja, wyobrażenia o rozwiązłym życiu poszczególnych bóstw pogańskich, etc.).
Kiedy od X wieku zaczął upowszechniać się zwyczaj tańczenia w mieszanych płciowo parach, krytyka i nagany wobec tańców nie ustawały, będąc wciąż obecnymi i ponawianymi ze strony autorytetów kościelnych. W podręcznikach apologetycznych i teologii moralnej pisano przy tym iż “tańce osób różnej płci (są) nadzwyczaj niebezpieczne”. Poza tym, krytykowane tańce zwane są również “balami” albo “tańcami towarzyskimi” (nieraz wymieniając je z nazwy, czyli np. walc, polka, mazurek, tango). Zarówno “bale”, “tańce towarzyskie” oraz walc, mazurek, polka, tango mają zaś charakter damsko-męski.
Gdy zaś mowa była o nielicznych skromnych i niewinnych tańcach, zazwyczaj zaznaczano, iż polegają one na rozdziale płci. I tak, choćby ks. Jakub Wujek opisując biblijne tańce stwierdza, iż “tam niewiasta i mężczyzna osobno tańcowały, nie tak się mieszali, jako dziś u nas w obyczaj weszło“, zaś ks. Antoni Cząstka omawiając niektóre z moralnie prawowitych tańców ludów pierwotnych zaznacza, iż: “tańczą zwyczajniesami mężczyźni“.
Pytanie 10: A może Ojcowie i Święci Kościoła ganiąc tańce d-m mieli na myśli tylko niektóre z nich, a nie ich ogół czy zdecydowaną większość?
Ojcowie i Święci Kościoła oraz inne autorytety kościelne (np. wybitni teolodzy, biskupi zgromadzeni na lokalnych zebraniach, etc.) wyrażali się o tańcach w ich czasach rozpowszechnionych w sposób dający jasno do zrozumienia, iż ganią oni przynajmniej ogromną większość z nich. W ich wypowiedziach padają wszak stwierdzenia w rodzaju: „w każdym tańcu czart bierze udział” (św. Jan Chryzostom); “w dobie obecnej, gdzie wszystkie prawietańce obrażają uczucia moralności i przyzwoitości przez nieprzystojne gesty i układ ciała tańczących” (ks. Franciszek Spirago); “niemoralne tańce tak bardzo i u nas rozpowszechnione“ (ks. Ildefons Bobicz) . Ponadto, gdy mowa jest o tańcach niewinnych i niegroźnych, to dodaje się przy tym, iż “są to wyjątki, ale bardzo rzadkie“(ks. Guillois).
Pytanie 11: Co zatem z niektórymi osobami kanonizowanymi lub beatyfikowanymi przez Kościół, które uczęszczały na tańce d-m, np. św. Joanną Berettą-Mollą, św. Jadwigą Andegaweńską?
Zauważmy najpierw, iż w wypadku niektórych z owych (raczej nielicznych) uznanych przez Kościół świętymi lub błogosławionymi osób, znajomość szerszego kontekstu pozwala mocno wątpić, czy rzeczywiście dla tych ludzi uczęszczanie na imprezy taneczne było przyjemnością i rozrywką, którą ci szukali. Na przykład w żywocie błogosławionego Jerzego Frassati czytamy, iż co prawda w ramach rodzinnych powinności, bywał na balach, jednak jednocześnie “bardzo ich nie lubił” i korzystał z każdej sposobności, by od nich uciekać. Z kolei, odnośnie św. Joanny Molli mówi się, że co prawda uczęszczała na bale i „kochała taniec”, ale nie należy zapominać o tym, iż chodziła ona na te imprezy ze swym własnym mężem. Co do zaś św. Jadwigi Andegaweńskiej to raczej nie znamy jej wewnętrznej motywacji, z którą ta godziła się uczestniczyć w tańcach d-m będąc jeszcze panną. Być może w praktyce stosowała się ona do rady, którą co prawda nie za jej życia, ale później wyartykułował cytowany już tu wcześniej św. Franciszek Salezy (który jednak powtarzał w tym względzie za częścią innych nauczających przed nim moralistów), iż jeśli „w żaden sposób nie można wymówić się od pójścia na bal”, można tam iść, ale należy tańczyć jak najmniej, przywołując przy tym myśli o tym, ile dusz gorzeje w piekle z powodu tańców, etc. Przypomnijmy zaś, że w czasach św. Jadwigi Andegaweńskiej istniała presja – zwłaszcza na dworach królewskich i książęcych – ze strony rodziców – w kierunku posyłania dzieci na tańce i bale, gdyż rozrywki te były uważane za wyraz dobrego tonu oraz sposób na zapoznanie kandydata/kandydatki na współmałżonka. Niewykluczone jest więc, że i św. Jadwiga Andegaweńska stawała przed podobnym naciskiem i była rozdarta pomiędzy z jednej strony powinnością posłuszeństwa wobec rodziców, z drugiej zaś obowiązkiem unikania okazji do grzechu.
Koniec końców zaś, należy zauważyć, iż przestrogi wobec tańców d-m były formułowane przez Świętych, którzy mieli udział we władzy nauczycielskiej Kościoła, tak też jak już to oni podawali nam normy, które powinno się przestrzegać. To zaś, że jakiś Święty czy Błogosławiony w praktyce życiowej czynił tak czy inaczej ma niższą od tego rangę, gdyż jest przykładem z życia, a nie nauczaniem doktryny wiary i moralności. Innymi słowy to, że ten czy inny Święty coś uczynił ma zdecydowanie mniejszą rangę doktrynalną od nauczania podawanego przez Świętych.
Pytanie 12: Czy Święci mogli się mylić w swej krytycznej ocenie tańców damsko-męskich?
Owszem mogli się mylić, tak jak czasami mylili się w niektórych innych kwestiach. To pytanie jednak można odwrócić i rzecz: „Jakie, poza swoją sympatią wobec tańców d-m masz dowody czy przesłanki na rzecz tezy, iż rzeczywiście Święci pobłądzili w swej zdecydowanie krytycznej ich ocenie?”. Nie wystarczy bowiem powiedzieć, że ktoś „może się mylić”, by za chwilę stwierdzić, iż ów „na pewno się mylił”. Poza tym, dlaczego mielibyśmy przyjmować, iż w sprawie tańców d-m Święci pomylili się z całą pewnością, za to nie mylą się odnośnie ich ci, których heroiczności cnót oraz doktrynalnej prawowierności póki co Kościół oficjalnie nie uznał ani nie potwierdził?
Pytanie 13: Czy Magisterium Kościoła wypowiedziało się na temat tańców i balów?
Owszem na ten temat wypowiadało się przynajmniej Magisterium Kościoła na swych niższych szczeblach (czyli lokalne zgromadzenia biskupów, poszczególni biskupi w listach kierowanych do swych diecezjan, etc.). I tak np. Synod w Laodycei nauczał w kanonie 53: “Chrześcijanie, którzy uczestniczą w przyjęciach weselnych, nie powinni skakać ani tańczyć, lecz z powagą spożyć obiad lub inny posiłek, tak jak to przystoi chrześcijanom” , arcybiskup Walsh w skierowanym do swych diecezjach z Dublina liście piętnował jako „odrażające” „polki i walce”, zaś biskupi USA zgromadzeni w 1868 roku na II Synodzie Plenarnym w Baltimore uczyli: „te tańce, które są powszechnie nazywane WALCAMI I TAŃCAMI TOWARZYSKIMI, postanawiamy, że nie mają one być nauczane ani tolerowane w collegeach, akademiach i szkołach diecezji, nawet celem rekreacji osób tej samej płci“. Z kolei, biskup William George McCluskey w swym dekrecie z dnia 3 czerwca 1903 roku postanawiał: „W obliczu szokująco nieprzyzwoitego stylu współczesnego tańca ZAKAZUJEMY TAŃCÓW WSZELKIEGO RODZAJU na wszelkich jarmarkach, piknikach zabawach czy wycieczkach”, zaś biskup Lefevre z diecezji Detroit, w wydanym przez siebie w październiku 1850 roku liście pasterskim do księży i wiernych ganił pojęcie „balów charytatywnych” uzasadniając to tym, iż nie powinno się przyjmować, iż „Bóg przyjmie jako prawy i chwalebny akt tak zwanego miłosierdzia, dokonany z pomocą balów i tańców, wśród tych wszystkich niebezpiecznych i występnych okoliczności, które, szczególnie w naszych czasach, im towarzyszą”.
Czasami zaś, takie krytyczne wypowiedzi wobec tańców i balów pojawiły się z jeszcze wyższych szczebli hierarchii kościelnej. Znana jest wszak wypowiedź papieża Benedykta XIV, w której ten oświadczył, iż: „Ze względu na sposób, w który teraz się odbywają, tańce z ledwością mogą być dozwolone, PONIEWAŻ, W WIĘKSZOŚCI SĄ ONE OKAZJĄ DO GRZECHU”. W odniesieniu zaś do do tańca zwanego „tangiem”, w imieniu papieża św. Piusa X głos zabrał jego Wikariusz Generalny, kardynał Basilio Pompili, który w liście pasterskim z 1914 roku potępił ów taniec.
Pytanie 14: Czy jednak tradycyjnie katolickie nagany wobec pozamałżeńskich tańców damsko-męskich nie są dziś już nieaktualne oraz przestarzałe?
Ten argument jest często podnoszony przez obrońców tańców d-m. Mówią oni, że zmieniła się wszak od tych czasów nasza kultura, a także podniósł się próg erotycznej wrażliwości większości ludzi, wskutek tego co, nawet pewne rzeczy, które mogły kusić i prowokować do grzechu dawniej, dziś już tak na ludzi nie oddziałują.
Chwila spokojniejszej refleksji pozwala jednak poddać w zasadniczą wątpliwość celność powyższego argumentu. Otóż, choć owszem próg seksualnego podniecenia podwyższa się wskutek wielu czynników (wieku, mniejszej bądź większej styczności z treściami o charakterze erotycznym, itp.) to występowanie biologicznej reakcji podniecenia nie jest jeszcze absolutnym kryterium rozeznawania czy dana sytuacja jest czy nie jest okazją do grzechu. Można wszak być kuszonym do grzechu, a nie odczuwać przy tym seksualnego podniecenia. Na przykład, prawdopodobnie większość mężczyzn powyżej 20 roku życia wychowanych w naszym kręgu kulturowym nie odczuwa podniecenia seksualnego na widok ubranych w samą bieliznę modelek, które przyjmują przy tym mniej lub bardziej zmysłowe pozy. Jednak, i tak nie oznacza to, iż jest czymś bezpiecznym celowe i zamierzone przypatrywanie się takim widokom – im dłużej będzie się na nie patrzeć, tym bowiem bardziej będzie się kuszonym do pójścia dalej, oglądania coraz śmielszych zdjęć, co nieraz może skończyć się obcowaniem z jawną pornografią. Tak też, nawet, gdyby większość dzisiejszych tańców d-m nie wywoływała wskazanej wyżej reakcji nie oznaczałoby to jeszcze, że na pewno nie są one okazją do grzechu.
Poza tym, nawet jeśli zmieniła się nasza kultura i zwiększył poziom erotycznej wrażliwości większości ludzi, to tańce d-m też uległy zmianie i to bynajmniej nie w kierunku mniejszej poufałości i bliskości pomiędzy płciami oraz większej skromności, ale wprost odwrotnie. Główny nurt tańców d-m z dekady na dekadę ewoluuje w kierunku coraz większej zmysłowości, obsceniczności, lubieżności oraz bezwstydu. To co jeszcze przed 10 czy 20 laty, wzbudzało w tej dziedzinie niesmak i zakłopotanie dziś zaczyna być popularne i uznawane za całkiem stosowne. Ja sam wszak pamiętam, jak przed niecałymi 10 laty moi dyskutanci oburzali się na taniec zwany „bachatą”, jak na niesamowicie rozwiązły i obsceniczny, a obecnie z pochwałami oraz aprobatą tego tańca spotykam się nieraz nawet pośród konserwatywnych i pobożnych katolików.
Nawet więc, gdyby uznać, iż niektóre z ganionych niegdyś przez autorytety kościelne tańców d-m nie zasługują już współcześnie na podobną krytykę, to i tak można spokojnie powiedzieć, że w odniesieniu do ogromnej większości współcześnie istniejących tańców należy powtórzyć to co Kościół nauczał dawniej, a więc, że:
“Ogółem wziąwszy, należy KAŻDEMU TAŃCÓW STANOWCZO ODRADZAĆ, od nich wstrzymywać, zwłaszcza w dobie obecnej, gdzie WSZYSTKIE PRAWIE TAŃCE obrażają uczucia moralności i przyzwoitości przez nieprzystojne gesty i układ ciała tańczących. U BARDZO WIELU ludzi wyradza się taniec w namiętność, obudza w nich złe skłonności, zabija w nich ducha pobożności, a tak prowadzi do coraz większego rozluźnienia obyczajów i zepsucia” ( Ks. Franciszek Spirago, “Katolicki Katechizm Ludowy“, Warszawa-Mikołów, cz. II, 1906 r. s. 401).
Pytanie 15: Dlaczego zatem współcześnie w Kościele katolickim nie zwraca się uwagi na niebezpieczeństwo głównego nurtu tańców damsko-męskich, a wręcz przeciwnie nawet są one nieraz chwalone i propagowane przez osoby duchowne?
Ogólnie rzecz biorąc jest to wynikiem kryzysu, jaki trapi Kościół katolicki od około 50 lat, a który polega między innymi na tym, iż pewne aspekty nauczania katolickiego są albo niemal całkowicie nieznane albo też lekceważone przez wielu duchownych.
W ciągu tego czasu wielu renomowanych teologów kościelnych ośmielało się negować bądź poddawać w wątpliwość niejedną z najbardziej podstawowych zasad moralnych, tj. zakaz aborcji, eutanazji, antykoncepcji, masturbacji, homoseksualizmu, nierządu, rozwodów, kłamstwa, etc. Ten bunt przeciw katolickiej nauce moralnej doprowadził też do tego, iż nauczanie o niemoralności wspomnianych wyżej uczynków znikło z niejednego kościoła, zwłaszcza na Zachodzie. Wierni mieszkający w tych krajach mówią, iż można całymi latami regularnie chodzić do tamtejszych kościołów katolickich i nie usłyszeć choćby jednej jaśniejszej wskazówki w tego rodzaju kwestiach. Nie można się zatem dziwić, iż w czasach, w których obrona elementarnych zasad moralnych nieraz przychodzi duchownym z niemałym trudem, tradycyjne nauczanie o tańcach damsko-męskich będzie znane, szanowane i cenione. Właśnie w tym należy upatrywać powszechnej nieznajomości wśród katolickiego duchowieństwa owej prawdy.
Co jednak warto podkreślić mimo tego całego zamieszania, milczenia, a nawet praktycznej aprobaty, jaką wobec tańców damsko-męskich wykazuje dziś wielu katolickich duchownych nie postał ani jeden oficjalny kościelny dokument, w którym takowe tańce byłyby chwalone albo doradzane katolikom. Co więcej, w żadnym kościelnym dokumencie wydanym w ostatnich 50 latach nie poddano rewizji tradycyjnego nauczania o tym, iż tańce d-m zazwyczaj są poważnym niebezpieczeństwem grzechu.
Pytanie 16: A jak zatem tłumaczyć fakt, iż papież Franciszek w młodości tańczył tango, a po latach jako kardynał przyznawał się do tego bez skrępowania, tak jakby nie było w tym nic niestosownego?
Przede wszystkim zauważmy jedno: nawet jeśli papież Franciszek jeszcze jako kardynał Bergoglio wyrażał się z aprobatą o swej dawnej miłości do tańca zwanego tangiem, to wyznanie owe zostało uczynione w takiej formie i okolicznościach , iż w żaden sposób nie zobowiązuje to jakiegokolwiek katolika do uznawania owego tańca za dobrą, niewinną i bezpieczną rozrywkę. Kardynał Bergoglio mówił bowiem na ten temat w wywiadzie książkowym, jaki udzielił jednemu z wydawnictw, a nie uczynił tego korzystając ze swej mandatu do nauczania innych chrześcijan, a więc np. za pośrednictwem ogłoszonego przez siebie listu pasterskiego, dekretu czy choćby wygłoszonego w kościele kazania lub homilii. To już niepomiernie większą rangę doktrynalną w kwestii moralnej oceny tanga ma wspomniany wyżej list pasterski kard. Pompili, w którym ów w imieniu i za aprobatą św. Piusa X zdecydowanie potępił tango.
Jeśli zaś chodzi o sam fakt przyznawania się papieża Franciszka do miłości, jaką on darzył w swej młodości tango, to na pocieszenie można powiedzieć, iż inni papieże byli znani z o wiele gorszych rzeczy niż to – np. Aleksander VI urządził bankiet z udziałem prostytutek na którym kobiety te uprawiały seks na oczach gości z męskimi służącymi, Jan XII zaś wzywał przy grach hazardowych imiona pogańskich bożków, był notorycznym cudzołożnikiem i uwodzicielem kobiet, zmarł zaś w ramionach cudzej żony. Przy tego typu publicznie znanych ekscesach niektórych papieży miłość kardynała Bergoglio do tanga jawi się niczym zestawienie popalania papierosów przez niesfornych ministrantów z byciem nałogowym pijakiem albo narkomanem. Mówiąc zaś bardziej konkretnie, nie każdy choćby i publicznie znany czyn tego czy innego papieża od razu zasługuje na pochwałę, aprobatę czy tym bardziej naśladowanie. Tym bardziej, jeśli świętość danego papieża nie została jeszcze oficjalnie potwierdzona i rozeznana przez Kościół.
Pytanie 17: Czy jednak niechęć wobec tańców damsko-męskich nie jest charakterystyczna dla pewnych rygorystycznych i fundamentalistycznych nurtów protestantyzmu w rodzaju purytan, amiszów, baptystów?
Jest prawdą, iż wielu co bardziej konserwatywnie nastawionych protestantów de facto powtarzało i powtarza nauczanie Świętych na temat poważnego niebezpieczeństwa tańców d-m (nawet jeśli w sensie literalnym takowego nie zna), tak jak zresztą czyni to w odniesieniu do innych kwestii wiary i moralności (czyli np. boskości Pana Jezusa, niegodziwości zabijania niewinnych ludzi, wewnętrznego zła praktyk homoseksualnych, etc. – nikt jednak nie twierdzi wszak, iż np. brak akceptacji dla homoseksualizmu jest „protestancki z ducha”). Jest też prawdą, iż w wymiarze praktycznym niechęć wobec tańców d-m była częściej wcielana w życie wśród protestantów aniżeli pośród katolików. Czego to jednak ma niby dowodzić? Że niechęć wobec tańców d-m jest protestancka, purytańska i niekatolicka, gdyż chętniej w praktyce częściej jest ona spotykana wśród protestantów niż wśród katolików? Jeśli tak, to musielibyśmy również stwierdzić, iż zgodny z nauczaniem katolickim jest też np. synkretyzm religijny i okultyzm, albowiem takie fałszywe kulty nim naznaczone jak VooDoo, santeria, macumba czy „Santa Muerte” tradycyjnie rozwijały się mocno w społecznościach katolickich Ameryki Łacińskiej, zaś wśród protestantów nie cieszyły się popularnością (i żeby było jasne, ten problem był już widoczny przed Vaticanum II). Zgodnie z takim założeniem doszlibyśmy też, iż zorganizowana przestępczość w rodzaju mafii jest zgodna z katolicką moralnością, wszak ów „fenomen” też był typowy dla krajów katolickich (Włochy) oraz dla społeczności katolickich (Włosi i Irlandczycy), zaś w społecznościach protestanckich nie uległ rozwinięciu i popularyzacji. Moglibyśmy wreszcie dojść do wniosku, iż skoro katolicy w USA częściej i chętniej głosują na pro-aborcyjną Partię Demokratyczną aniżeli tamtejsi protestanci, a ponadto więcej z nich popierało instytucję homo-małżeństw, to w takim razie chyba tak legalność aborcji jak i homoseksualne małżeństwa są z ducha bardziej katolickie niż protestanckie. Ba, można by nawet dojść do wniosku, iż nie tylko popieranie legalności aborcji, ale nawet jej wykonywanie jest bliższe ducha katolicyzmu niż protestantyzmu, bo wszak katoliczki w USA zabijają swe poczęte dzieci częściej niż protestantki w tym kraju.
Pytanie 18: Dlaczego więc niektórzy tradycjonalistyczni katolicy wypowiadają się albo zachowuję się tak, jakby nie podzielali nauczania Świętych na temat poważnego niebezpieczeństwa tańców damsko-męskich?
Owszem, jest zauważalna wśród tradycjonalistycznych katolików zarysowana wyżej postawa i pogląd, trudno jednak określić na ile jest ona reprezentatywna dla większej części tego środowiska. Z pewnością można jednak powiedzieć, iż postawa wybiórczego i selektywnego podejście do nauczania katolickiego jest obecna niestety także w owym środowisku, czego dowodem jest choćby to, że mnie jako autorowi tego tekstu, zdarzało się nieraz już słyszeć od osób związanych z tymi kręgami opinie jeszcze bardziej odbiegające od tradycyjnego nauczania Kościoła niż pochwała albo aprobata tańców damsko-męskich. Na przykład, nieraz byłem świadkiem wygłaszania opinii, iż cudzołóstwo, homoseksualizm oraz pornografia nie powinny być karane i zakazywane przez władze cywilne, gdyż „państwo nie jest stróżem moralności” (co jest sprzeczne z nauczaniem choćby św. Piusa V i Piusa XI na ów temat). Czasami słyszałem zaś nawet tam poglądy usprawiedliwiające udział w pojedynkach (mimo ekskomuniki nałożonej zań przez Sobór Trydencki), a jakby tego było mało niektórzy tradsi sugerowali, iż modlitwa przed jedzeniem jest „zwyczajem protestanckim” (chociaż takowa była polecana np. przez Sobór Nicejski II, który wszak odbywał się na prawie 800 lat przed powstaniem protestantyzmu). Mógłbym pisać jeszcze wiele o podobnych nadużyciach, herezjach i wypaczeniach, które można zaobserować w środowiskach tradycjonalistycznych, a więc np. zamiłowaniu do libertarianizmu, rasizmu, wulgarnej mowy, pijaństwa, muzyki heavy-metalowej, etc.
Myślę jednak, iż bardziej reprezentatywne dla nurtu zwanego katolickim tradycjonalizmem są wypowiedzi księży z nim związanych, a te w odniesieniu do tańców damsko-męskich, na ile było dane mi je poznać, zwykle były mniej lub bardziej krytyczne. Przykładowo, przełożony generalny FSSPX, biskup Bernard Fellay, zapytany o to przeze mnie w rozmowie, odparł, iż „Tańce damsko-męskie zazwyczaj są bliską okazją do grzechu (…) Praktycznie nie można znaleźć współczesnych tańców, które nie byłyby złe albo niebezpieczne (…) Przykład postawy, jaką względem tańców przyjmowali tacy święci jak św. Proboszcz z Ars czy św. Alfons Liguori pokazuje, że także tradycyjne tańce były niebezpieczne”. Z kolei, ks. Edward Wesołek z Bractwa św. Piusa X pisał na ów temat: „Przekazałem jednak, co o tańcach naucza Kościół – że są niebezpieczne, że stanowią okazję do grzechu, a w wielu “nowoczesnych” formach z całą pewnością są grzeszne. A więc podpowiadam, jak na postępować człowiek, który wierzy i ufa Bogu“.
Owszem, zdarzają się tradycjonalistyczni księża biorący w obronę sporą część z tańców d-m, czego przykładem jest ks. Roman Kneblewski, który odważył się nawet twierdzić, iż nie ma niczego niestosownego czy niebezpiecznego w tańcu znanym jako walc (mimo, że wielu biskupów i teologów katolickich określało ów jako wręcz zły sam w sobie i stanowiący grzech śmiertelny), jednak wśród głosów innych duchownych z tego kręgu wypowiadających się na ów temat wydają się być one mniejszością. Ponadto, jeśli przyjrzeć się bardziej szczegółowo wypowiedzi ks. Kneblewskiego na ów temat to prezentowana przez niego argumentacja jest tu bardzo słaba, kulawa, odwołująca się do emocji, bezkrytycznego zapatrzenia w dawne czasy („kiedyś to były tańce”) czy naszą polską tradycją narodową („ach te nasze piękne polskie tańce”).
TAŃCE DAMSKO-MĘSKIE W ŚWIETLE ZDROWEGO ROZSĄDKU
Pytanie 19: Na czym polega problem pozamałżeńskich tańców damsko-męskich? Czy są one zawsze złe i grzeszne, czy może kłopot z nimi jest innego rodzaju?
Problemem pozamałżeńskich tańców d-m nie jest to, że są one ze swej natury (a więc zawsze, wszędzie i w każdych okolicznościach) złe, grzeszne i występne. Ich problemem jest to, że ze względu na swą specyfikę, która praktycznie zawsze wiąże się z wyraźnym przekraczaniem naturalnych i/lub kulturowych kanonów bliskości cielesnej, poufałości i skromności pomiędzy płciami, stwarzają one mniej lub bardziej poważne niebezpieczeństwo popadnięcia w grzech. Zasadniczo zaś rzecz biorąc dotyczy to wszystkich tańców d-m, w których pomiędzy tańczącymi zachodzi kontakt cielesny. Oczywiście, pośród tych tańców istnieją jedne są mniej, a drugie bardziej niebezpieczne. Jednak należy zauważyć, że nawet w takich “tradycyjnych” tańcach d-m formy bliskości cielesnej, jakie się w nich przyjmuje, przekraczają nawet i dziś przyjęte kanony bliskości cielesnej i poufałości pomiędzy płciami. Na przykład, nawet współcześnie, słabo znający się ze sobą mężczyzna i niewiasta nie pozwolili by sobie na dłuższe trzymanie się z ręce, obejmowanie swych ramion, itd., gdyż słusznie uznaliby coś takiego za sygnał wejścia ze sobą na większy stopień wzajemnej zażyłości i poufałości charakterystyczny dla jakiejś romantycznej relacji i tym podobnych form znajomości. Proszę jednak zauważyć, że w tańcach d-m coś takiego jest aprobowane, gdyż mówi się, że “przecież to tylko taniec” i “taka jest konwencja tańca” – czy jednak nie jest to diabelska zasadzka i niebezpieczeństwo przyjmowanie takich zbyt łatwych wytłumaczeń dla przekraczania normalnie przyjętych kanonów bliskości i poufałości pomiędzy płciami?
Prawdę o tym, iż pozamałżeńskie tańce d-m zazwyczaj rodzą poważne niebezpieczeństwo grzechu można porównać do innej sytuacji, a mianowicie do wspólnego mieszkania ze sobą niepoślubionej sobie pary. Mianowicie i w tym drugim wypadku, nie można powiedzieć, że wspólne mieszkanie jest ze swej natury, a więc zawsze, wszędzie i w każdych okolicznościach grzeszne. Nie zawsze bowiem musi się ono kończyć seksem albo innymi czynnościami o charakterze erotycznym. Jednak zazwyczaj takie mieszkanie ze sobą będzie wiązało się z poważnym niebezpieczeństwem popadnięcia w takie grzechy. Taka sytuacja będzie już na tyle mocno łamała granicę bliskości i intymności pomiędzy płciami, że zawarty w niej potencjał zagrożenia zdecydowaną większość ludzi faktycznie i tak sprowokuje do takiego czy innego grzechu przeciw cnocie czystości. I choć również w wypadku wspólnego mieszkania ze sobą niepoślubionych sobie par można zastosować różnego rodzaju środki ostrożności mogące łagodzić niebezpieczeństwo tej sytuacji (np. można spać w osobnych łożach, skromnie się ubierać, nie patrzeć na bezwstydne rzeczy w TV) to już sama sytuacja mieszkania ze sobą pod jednym dachem będzie poważnym niebezpieczeństwem i pokusą popadnięcia w grzech.
Pytanie 20: Czy poza tańcami damsko-męskimi, które należy nazwać niebezpiecznymi są też takie o których powinno się powiedzieć, iż są tańcami wprost, jawnie i samymi w sobie grzesznymi oraz występnymi?
Oczywiście, poza tańcami d-m, z którymi wiąże się poważne niebezpieczeństwo grzechu, ale które nie są jeszcze grzechem „per se”, z pewnością istnieje wiele tańców d-m, które można nazwać wprost złymi i grzesznymi, gdyż pozy, gesty i ruchy w nich przewidziane są jawnym naśladowaniem różnych czynności seksualnych i trudno sobie wyobrazić, by np. zdrowy mężczyzna tańcząc je dla rozrywki nie odczuwał przy nich biologicznego podniecenia. Takimi tańcami d-m jest przede wszystkim cała plejada tańców pochodzenia latynoamerykańskiego, a więc np. tango, salsa, rumba, lambada, bachata. Takie jawnie występne i grzeszne tańce d-m są też eksponowane w popularnych programach w rodzaju „Taniec z gwiazdami”. Trzeba zaś podkreślić, iż wedle tradycyjnej moralistyki katolickiej, szukanie seksualnego podniecenia oraz dobrowolne w nim trwanie jest działaniem występnym i grzesznym (oczywiście mowa jest to o działaniach poza małżeństwem). I nie jest w tym momencie najważniejsze, czy dane działanie nie oznacza seksu albo peetingu,ale np. pocałunki, lekkie dotknięcia czy takie albo inne taneczne ruchy – jeśli ma się świadomość, iż wywołają one w nas seksualne podniecenie to trzeba ich unikać, gdyż inaczej czyni się źle i grzesznie. Rzecz jasna, grzechem nie jest mimowolne podniecenie seksualne (gdyż te jest naturalną reakcją organizmu), ale grzeszną występnością jest szukanie takiego podniecenia i dobrowolne, zamierzone w nim trwanie. W przypadku zaś tańców, które w jawny sposób i „na pierwszy rzut oka” naśladują różne czynności seksualne, i o których się wie, iż ich zatańczenie wywoła takowe podniecenie, to trudno nie mówić, że angażowanie się w takowe nie jest samo w sobie grzeszne i występne.
Pytanie 21: Stwierdziliście, iż tańce damsko-męskie zazwyczaj są “bliską okazją do grzechu”, a więc grzechem jako takim nie są, czyli można je wykonywać. Poza tym niemal każda sytuacja może stać się okazją do grzechu.
Wedle tradycyjnej teologii moralnej znajdowanie się w bliskiej okazji do grzechu bez ważnej ku temu przyczyny, z czystej ciekawości lub dla rozrywki jest równoznaczne z grzeszeniem, albowiem w lekkomyślny sposób wystawia się wówczas duszę na niebezpieczeństwo. Owszem, w pewnych sytuacjach jest moralnie dozwolone pozostawanie nawet w bliskiej okazji do grzechu, ale musi być to uzasadnione mniejszą bądź większą koniecznością i należy wówczas zachować prz tym szczególne środki ostrożności. Na przykład sędziowie w ramach swych zawodowych obowiązków czasami muszą zapoznawać się z materiałami obscenicznymi, ale nie powinni tego robić dla rozrywki, poza tym winni unikać patrzenia na nie dłużej niż wymagają ich od zawodowe czynności, a wiedząc, iż zetkną się z takimi rzeczami winni tym więcej się modlić o Bożą ochronę, czytać Pismo święte i inne pobożne lektury, etc. Tradycyjni moraliści twierdzili też, iż jest dozwolone dla młodej żony by nękana przez nalegania swego męża poszła z nim na jakieś niebezpieczne widowisko teatralne (w celu ocalenia pokoju domowego), jednak powinna przed takim wyjściem pomodlić się i czytać książkę pobożną, w czasie pobytu w teatrze co pewien czas wznosić swe myśli do Boga, a po powrocie poddać szczegółowej analizie treść takiego widowiska. W każdym razie, moralnie niedozwolone jest angażowanie się w sytuacje bardzo niebezpieczne dla duszy dla przyjemności, rozrywki, ciekawości lub tym podobnych błahych przyczyn. Nie powinno się też, nawet dla ważnych przyczyn samemu szukać bliskiej okazji do grzechu, ale jeśli już można być w takiej sytuacji, gdy niejako jest ona nam narzucana z zewnątrz Przykładowo, nie należy z własnej inicjatywy odwiedzać domów publicznych po to by nawracać pracujące tam osoby, ale jest moralnie dopuszczalne by w ramach wykonywanej przez siebie pracy szedł tam policjant w celu aresztowania bądź przesłuchania znajdujących się tam osób.
Nie można też relatywizować niebezpieczeństwa głównego nurtu tańców d-m poprzez mówienie, iż „wszystko może być okazją do grzechu”. Owszem, w pewnych okolicznościach każda sytuacja może stać się okazją do grzechu (nawet wizyta w kościele), tym nie mniej jednak okazje do grzechu dzielą się na „dalsze” (w tych, których grzeszy się rzadko) oraz „bliższe” (wówczas, gdy dana sytuacja zwykle i często kończy się grzechem). Stanowczy zaś moralny obowiązek unikania okazji do grzechu, tyczy się bliskich, a nie dalszych okazji do grzechu. Ponadto, nie jest też tak, że nie da się powiedzieć, iż pewne sytuacje czy okoliczności nie są bliską okazją do grzechu dla większej części ludzi. Owszem, doświadczenie życiowe, jak również zdrowy rozsądek pozwalają nam coś takiego stwierdzić wobec wielu sytuacji. O ile dla wielu ludzi bliską okazją do grzechu nie będzie wypicie małej ilości alkoholu, pójście do w miarę normalnej restauracji, kawiarni to jednak dla większości ludzi taką bliższą sposobnością do nieprawości będzie np. patrzenie na bezwstydne teledyski, odwiedzanie klubów ze striptizem, mieszkanie z obcą kobietą pod jednym dachem czy też właśnie pozamałżeńskie tańce d-m.
Pytanie 22: Wielu ludzi mówi jednak, że nigdy nie zgrzeszyło wskutek tańców damsko-męskich, sugerując przy tym, że ewentualne problemy z nimi związane mogą mieć osoby szczególnie słabe bądź nadwrażliwe w sferze erotycznej. Co można odpowiedzieć na ich obiekcje?
Można na to odpowiedzieć, iż z tańcami d-m jest pod tym względem podobnie jak z narkotykami. Jedni ludzie mówią, iż one im szkodzą, a inni, że nie szkodzą, gdyż potrafią przy ich stosowaniu zachować umiar i kontrolę. Która z tych dwóch grup ludzi ma więcej racji? Która jest bardziej reprezentatywna dla ogółu, a która jest mniejszością? O ile w wypadku narkotyków łatwiej jest odpowiedzieć na te pytania, gdyż od wielu lat są prowadzone liczne i rozległe badania odnośnie skutków ich oddziaływania na ludzi, o tyle trudniej jest to uczynić w stosunku do tańców d-m, gdyż nawet jeśli podobne badania były i odnośnie nich prowadzone, to czyniono to znacznie rzadziej i na o wiele mniejszą skalę. W kwestii szkodliwości moralnej tańców d-m jesteśmy więc siłą rzeczy skazani na rozeznanie oparte na pewnych intuicjach, przeczuciach, życiowym doświadczeniu, jak i wreszcie zaufaniu do duchowego doświadczenia i rozeznania osób, których autorytet w dziedzinie prawowierności i świętości życia został oficjalnie uznany i potwierdzony przez Kościół, czyli Świętych i błogosławionych.
Oczywiście, niejednokrotnie ludzie mówią, że nigdy nie zgrzeszyli wskutek tańców d-m, jednak czy – nie kwestionując tego, iż sami mogą o tym być subiektywnie przekonani – można mieć pewność, iż rzeczywiście tak było? Moje doświadczenie rozmów z takimi ludźmi mówi, że bynajmniej o taką pewność w ich wypadku często było trudno. Osoby, które wszak składały takie deklaracje nieraz okazywały się po prostu niewiarygodne jeśli chodzi o szacunek dla cnoty czystości i wstydliwości, np. okazywało się, iż oglądały one bardzo obsceniczne seriale telewizyjne, używały wulgarnej mowy, opowiadały seksualne dowcipy, a czasami nawet tkwiły w nierządzie czy onanizmie. Owszem, można mówić, iż nie ma dowodów na związek pomiędzy takimi ich złymi zwyczajami, a uczestnictwem w tańcach d-m, ale bynajmniej nie ma też pewności, że takowego powiązania tu w żaden sposób nie było (a dana osoba poprzez częstość popełniania takich nieprawości po prostu przestawała widzieć część z dróg, które je do nich prowadziły).
Jeszcze inną sprawą jest to, iż ludzie twierdzący, iż nigdy nie zgrzeszyli w związku z tańcami d-m nieraz wydają się mieć po prostu dość rozluźnione i swobodne pojęcie na temat tego, co właściwie jest grzechem w sferze czystości i wstydliwości. Na przykład osoby takie, co prawda mogą jeszcze dostrzegać, iż grzechem śmiertelnym są stosunki pozamałżeńskie, onanizm albo pornografia, ale już nie wiedzą o tym, że wedle nauczania katolickiego tak naprawdę wszelkie gesty, dotyki i pocałunki, z których w mniej lub bardziej zamierzony i świadomy czerpie się przyjemność z stanu podniecenia seksualnego, który mogą one wywoływać, są tak naprawdę grzeszne i występne. Tak więc, mężczyzna, który mówi, że nigdy nie zgrzeszył wskutek tańców d-m może mieć na myśli to, iż co prawda nie przypomina sobie, by dopuszczał się po czymś takim stosunków pozamałżeńskich, masturbacji czy pornografii, ale już może nie uwzględniać tego, iż po tym jak tańczył np. mógł namiętnie całować się ze swoją dziewczyną, czy nawet w trakcie samego tańca być lekko podnieconym, ale lekceważyć ten stan twierdząc, iż „samo podniecenie nie jest przecież grzechem” (tymczasem owszem mimowolne, niezamierzone podniecenie nie jest grzechem, ale świadomie trwanie w tym stanie i nie podejmowanie działań zmierzających przynajmniej do jego ograniczenia, owszem jest już grzeszne).
Jakkolwiek, podniecenie seksualne u mężczyzn w tańcach d-m wydaje się nie być wcale takie rzadkie, są osoby, które twierdzą, iż nigdy nie zgrzeszyły wskutek takowych, gdyż nie odczuwają przy nich takowego podniecenia. To jest także myślowy błąd obrońców tańców d-m. Chociaż bowiem, stan biologicznego podniecenia jest na pewno ważnym sygnałem wskazującym na to, iż dana sytuacja jest grzeszna albo przynajmniej niebezpieczna dla cnoty czystości, to nie jest to jedyne ani absolutne kryterium rozeznawania ryzyka w tej dziedzinie. Może być bowiem wszak nawet tak, iż dana osoby wprost już grzeszy przeciw czystości, np. w zamierzony sposób wywołuje w swym umyśle nieczyste myśli, a nie mimo to nie być jeszcze przy tym podniecona. Może też być tak, że dany człowiek balansuje po linie w tych kwestiach, przypatrując się bezwstydnym reklamom, okładkom czasopism czy obscenicznym teledyskom, ale mimo to nie jest jeszcze seksualnie podniecony – nie oznacza to jednak, że to co on robi jest działaniem roztropnym i bezpiecznym – na dłuższą metę coś takiego doprowadzi daną osobą w końcu do tych czy innych grzechów przeciw cnocie czystości (np. po iluś tam razach beztroskiego patrzenia na zdjęcia atrakcyjnych kobiet w bieliźnie, w końcu sięgnie on po jawną pornografię).
Pomijając już zaś te powyższe deklaracje niektórych osób o tym, iż nigdy nie zgrzeszyły wskutek tańców d-m i związane z nimi wątpliwości, faktem jest, że jak się dobrze wsłuchać w różne wypowiedzi to okazuje się, iż nierzadko różni ludzie przyznają się do tych czy innych grzechów popełnianych wskutek uczestnictwa w imprezach tanecznych. Ponadto, znajomość historii, doświadczenie życiowe i chłodne obserwacje rzeczywistości wydają się mocno uprawdopodobniać tezę, iż rzeczywiście nieraz skutkiem tańców d-m są różne grzechy przeciw cnocie czystości i wstydliwości. Przykładów na to jest mnóstwo, począwszy od fatalnej opinii, jaką pod tym względem cieszą się dyskoteki, poprzez romanse i zdrady małżeńskie będące owocem uczestnictwa w programach „Taniec z gwiazdami”, a skończywszy na rozmaitych opowieściach z tradycyjnych wesel, w których słyszy się o rozmaitych sprośnych zabawach, żartach, a nawet cudzołóstwach w wykonaniu ich uczestników. Z bardziej zaś konkretnych i „policzalnych” danych na ten temat można wspomnieć choćby o tym, iż wedle badań przeprowadzonych przez pismo “Reader Digest” z 1999 roku ponad 75 procent młodych niewiast i 65 procent młodych mężczyzn, którzy nie mieli jeszcze za sobą relacji seksualnych, planowało to zmienić w noc po balu maturalnym, zaś spośród 44 chłopców spytanych o to jakie mieli uczucia wobec dziewczyn z którymi tańczyli, 41 odpowiedziało, że podczas tańca myśleli o seksie. W innym zaś badaniu na 1500 pytanych mężczyzn, dokładnie 1500 z nich, czyli 100 procent stwierdziło, iż nie potrafi tańczyć z kobietą bez „zdrożnych myśli”1. A to wszystko przecież, to i tak jest prawdopodobnie tylko mniejszy wycinek całości, gdyż wiele z grzechów przeciw cnocie czystości i wstydliwości nie wychodzi na światło dzienne – np. nieczyste myśli, które lgną się w głowie a o których najczęściej się nie mówi innym osobom, masturbacja dokonywana potajemnie w ubikacji albo to, że dany chłopiec czy mężczyzna trzymając w tańcu kobietę w objęciach jest przy tym seksualnie podniecony i ów stan mu się podoba. Jeśli więc, i tak przy okazji tańców d-m na jaw wychodzi wiele z występków przeciw cnocie czystości i wstydliwości, to jak wiele dzieje się przy nich złych rzeczy, które przed Sądem Ostatecznym nie ujrzą światła dziennego?
Również dawniejsze czasy dają nam sporo świadectw potwierdzających silne niebezpieczeństwo pozamałżeńskich tańców d-m.
Przykładowo, ok. 1620 r., biskup Autun chcąc dać swej owczarni naukę przeciw tańcom, zasięgnął rady hrabiego de Bussy – Rabutin, człowieka, który znał dobrze rozkosze światowe, sławnego z dowcipu i pism swoich. Taką odebrał odpowiedź:
“Zawsze uważałem bale za niebezpieczne; nie sam tylko rozum skłaniał mnie do tego, ale i doświadczenie; a chociaż świadectwo Ojców Kościoła jest bardzo ważne, sadzę, że w tym przedmiocie świadectwo dworaka światowego większą mieć powinno wagę. Wiem dobrze, że są osoby, które na mniejsze niebezpieczeństwo narażają się w tych miejscach, aniżeli inni; wszelako, najzimniejsze temperamenty tu zapalają się. Zwykle na takie towarzystwo składa młodzież, której trudno przychodzi oprzeć się pokusom w samotności, a tym bardziej w podobnych miejscach. Sądzę więc, że prawdziwemu chrześcijaninowi nie wypada uczęszczać na bale”2 .
Warto w tym kontekście wspomnieć jeszcze o objawieniu, jakie w odniesieniu do ostatnich dni karnawału zostało dane św. Faustynie Kowalskiej, a która pisała na ów temat:
“W ostatnie te dwa dni karnawału poznałam wielki nawał kar i grzechów. Dał mi Pan poznać w jednym momencie grzechy świata całego w dniu tym popełnione. Zemdlałam z przerażenia i pomimo że znam całą głębię miłosierdzia Bożego, zdziwiłam się, że Bóg pozwala istnieć ludzkości“ (“Dzienniczek”, n. 926, 9 luty 1937 r.).
Choć nie ma w tym objawieniu bezpośrednio mowy na temat tańców d-m, to przecież wiadomym jest jednak, że okres karnawału tradycyjnie wiąże się ze znacznie większą ilością imprez tanecznych niż w innych okresach roku. Nierozsądne byłoby więc mówić, iż ogrom nieprawości popełnianych zwłaszcza w ostatnie dni karnawału nie ma żadnego związku z tańcami d-m.
Pytanie 23: Jednakże czy tańce damsko-męskie nie mają swego określonego kontekstu, który znacznie ogranicza zagrożenia związane z faktem, iż przekracza się w nich granice bliskości, poufałości i skromności?
Ludzie przywołujący ów argument nieraz porównują parkiet taneczny z innymi sytuacjami, w których przekracza się kulturowe i naturalne kanony bliskości, poufałości i skromności, sugerując, iż w takim razie także w tańcach należy uznać takowe łamanie barier za będące zasadniczo OK. Mówią oni np. “Ginekolog dotyka ciała obcej kobiety w najbardziej jej intymnych sferach. W innej sytuacji dostałby za to w twarz, ale w tym wypadku jest to w porządku, gdyż wszyscy rozumiemy konwencję jego zawodu“. Obrońcy pozamałżeńskich tańców zdają się jednak nie zauważać faktu, iż podstawowym kontekstem jest tu właśnie rozrywka i przyjemność. Czy można zaś na poważnie utrzymywać, iż nadanie rozrywkowej konwencji przekraczaniu przyjętych barier bliskości cielesnej i skromności, znacznie ogranicza ich niebezpieczeństwo??? To tak, jakby twierdzić, iż włączenie przez ginekologa relaksującej muzyki, a następnie przystąpienie przez niego do intymnego badania pacjentki ze słowami: “No to czas na rozrywkę” minimalizowało niebezpieczeństwo posunięcia się przez owego za daleko w swej pracy? Jeśli coś ma minimalizować niebezpieczeństwo pewnych gestów i form bliskości to jest to raczej stres, poczucie obowiązku czy rutyna, nie zaś powiedzenie sobie: “No to teraz, chcę się dobrze bawić“.
To właśnie ta konwencja mówiąca: “Spokojnie, to tylko taniec (więc można pozwolić sobie na więcej)” jest zasadzką zastawioną przez diabła.
Podobnie, niewielką rolę w ograniczaniu zagrożeń związanych z pozamałżeńskimi tańcami jest fakt, iż odbywają się one w obecności innych osób (czy jak to kiedyś bywało pod nadzorem rodziców i starszych osób). Oczywiście, pewien wstyd odczuwany wobec innych ludzi może powstrzymać część z tańczących przed najbardziej obscenicznymi gestami czy strojami, ale już cała gama innych następstw tańców pozostaje poza możliwością dostrzeżenia przez osoby postronne. Można bowiem zauważyć, iż chłopiec łapie w trakcie tańca dziewczyną za pośladek, ale już znacznie trudniej jest dostrzec to, że jest on w czasie jego trwania biologicznie podniecony. Bez trudu dostrzeże się szokująco głęboki dekolt danej tancerki, ale już wszystkich nieczystych myśli wywołanych przez taniec nie da się prześwietlić. Być może zauważy się to, iż ta czy inna para tańczących nagle gdzieś zniknęła, ale kto spostrzeże, że ten czy inny chłopak po tańcach poszedł masturbować się do ubikacji?
Pytanie 24: Czy aby na pewno można powiedzieć, iż źródłem przyjemności w tańcach damsko-męski jest cielesna bliskość osoby płci przeciwnej, a nie sam ruch, poczucie rytmu, muzyka?
Jeśli przyjemnością miałby tu być SAM RUCH, to nie powinno mieć znaczenia, czy tańczy się z kobietą, mężczyzną, taboretem czy chociażby psem. Istnienie jednak odrębnej kategorii tańców damsko-męskich dowodzi jednak, ze odmienność płciowa partnerów ma tu istotne znaczenie. A skoro z takimi tańcami zazwyczaj wiąże się wzajemne dotykanie, to zakładając, że ich intencją jest rozrywka, przyjemnością NIE JEST tu sam ruch, ale również poczucie bliskości ciała drugiej osoby, wrażenie zmysłowe związane z jej dotykaniem, etc. I zastrzegam że niekoniecznie chodzi mi tu o przyjemność o charakterze stricte seksualnym.
W rzeczywitości jeśli czyni się taniec d-m DLA ROZRYWKI (nie piszę tu o sytuacjach, gdy intencją takowego nie jest rozrywka, ale np. okazanie grzeczności czy wypełnienie swoiście rozumianego obowiązku), a zwyczajnym oraz silnym elementem takowego tańca jest wzajemne dotykanie się w nim partnerów, to de facto oznacza, iż czerpie się przyjemność z takiego dotykania. I nie mam tu myśli koniecznie przyjemności o charakterze stricte seksualnym (czyli takiej, która płynie z uczucia biologicznego podniecenia odczuwanego w intymnych rejonach ludzkiego ciała). Nawet jednak, gdy w tańcach d-m mężczyzna dotyka niewiasty dla przyjemności, która nie jest jeszcze stricte seksualna, to czy można powiedzieć, iż najpewniej odczuwana przez niego wtedy przyjemność jest taka sama jak miłe uczucie związane z głaskaniem małego puchatego kotka??? Oczywiście, że nie. Miło i przyjemnie jest głaskać kota, ale dla normalnego i zdrowego mężczyzny szukanie przyjemności związanej z dotykaniem kobiety nie będzie tym samym. Może to jeszcze nie być przyjemność ściśle erotyczna, ale z pewnością będzie to już wkraczanie na bardzo grząski, śliski i dwuznaczny grunt.
Drążąc jeszcze ten temat: chęć pozamałżeńskiego tańca damsko-męskiego dla rozrywki oznacza de facto powiedzenie do swej tanecznej partnerki; “Hm, wiesz chciałbym Cię trochę podotykać dla przyjemności, niekoniecznie oznacza to, że chcę się przy tym seksualnie podniecać, ale lubię Cię trochę podotykać“. Warto widzieć sprawy, takimi jakimi one są.
Oczywiście, może istnieć wiele powodów, kontekstów i okoliczności, w których dotykanie osoby płci przeciwnej nawet poza małżeństwem nie będzie moralnie problematyczne, złe albo niebezpieczne. Praca ginekologa czy choćby lekarza, który musi nieraz dotykać nawet bardzo intymnych sfer ciała osób płci przeciwnej, nie jest zła, o ile ów człowiek traktuje tę czynność, jako niesienie pomocy pacjentom, a nie okazję do czerpania przyjemności z takiego dotykania. Podobnie należy traktować np. mycie osób chorych i niedołężnych. Ale, w tych i tym podobnych wypadkach, przynajmniej z założenia, nie mamy do czynienia z chęcią czerpania z nich przyjemności czy rozrywki. A zasadniczym kontekstem tańców d-m jest właśnie rozrywka i przyjemność.
Pytanie 25: Jeśli gani się tańce damsko-męskie między innymi za to, iż polegają one na wzajemnym dotykaniu się obcych sobie osób płci przeciwnej, to tym bardziej powinno się piętnować np. jazdę środkami komunikacji miejskiej w godzinach szczytu, gdzie też do takowego dotykania się mężczyzn i niewiast dochodzi?
Choć owszem ścisk nieraz obecny w miejskich autobusach i tramwajach powoduje wzajemne, najczęściej MIMOWOLNE dotykanie się ludzi, trudno porównać to z sytuacją, jaka panuje na tanecznych parkietach. Po pierwsze wszak, owe dotknięcia najczęściej są mimowolne, a nie zamierzone. Wzajemne dotykanie się jest z góry określoną regułą w tańcach d-m, tymczasem w autobusach jest to być może częsty, ale jednak efekt uboczny innych czynników (tłoku, przepełnienia). Po drugie: ludzie jeżdżą autobusami i tramwajami najczęściej nie dla przyjemności, ale z konieczności dotarcia do danego miejsca. Taniec d-m ma być zaś zasadniczo rozrywką.
Pytanie 26: Czy aby na pewno można powiedzieć, iż tańce damsko-męskie są bardziej niebezpieczne niż większość innych sytuacji pomiędzy mężczyzną a kobietą (np. wizyta w kawiarni, wspólna praca, rozmowa na ulicy)?
Czy aby na pewno? Czy mężczyzna siedzący obok nieznanej sobie bliżej niewiasty na ławce w parku ośmieliłby się zapytać ją: “Czy mogę objąć panią za ramiona, albo i w okolicach bioder?” Albo czy chłopak rozmawiający z dziewczyną na ulicy albo w kawiarni powie jej: “Wiesz, choć słabo się znamy, chciałbym trochę cię podotykać w różnych miejscach i mieć z tego pewną przyjemność”?
Pytanie 27: Czy nie jest przesadą twierdzić, iż taniec damsko-męski ma w sobie podteksty erotyczne? Wszak możemy wówczas dojść do wniosku, iż taniec ojca z córką jest wyrazem ich kazirodczych tendencji?
Jest bardzo ciekawym to, iż ludzie, którzy twierdzą, że nie ma żadnych erotycznych i seksualnych podtekstów w tańcach, gdyby znaleźli się w lokalu pełnym tańczących ze sobą walca, tango czy rumbę mężczyzn, momentalnie stwierdziliby, że trafili do klubu dla homoseksualistów. A więc jak kto, przed chwilą, wzajemne uściski, objęcia, dotknięcia i przytulenia dokonywane w tańcach d-m nie miały charakteru erotycznego, ale kiedy już w ten sposób tańczą ze sobą mężczyźni, to jest to ewidentną oznaką ich homoseksualnych tendencji i zamiarów???
Tańce d-m mają w sobie spory ładunek erotyzmu i od dawna mówią o tym nie tylko chrześcijańscy kaznodzieje, ale też świeccy kulturoznawcy, socjologowie czy pisarze, którzy nieraz opisują taniec w kategoriach metafory zbliżenia seksualnego.
Oprócz szeroko tu opisywanych na to dowodów świadczy o tym choćby fakt, iż mężczyźni i chłopcy do tańca najczęściej wybierają te z kobiet i dziewczyn, które im się fizycznie podobają. Taniec ojca z córką bądź syna z matką oczywiście zaś nie musi oznaczać manifestacji kazirodczych skłonności, ale to z tego powodu, iż bliskie więzi rodzinne wytwarzają bardzo silną barierę psychologiczną, która skutecznie redukuje do minimum niebezpieczeństwo pewnych gestów i form bliskości, które w innych okolicznościach łatwo prowokowałyby i wiodły do grzechu. Ostatecznie, nawet dojrzałe płciowo rodzeństwo odmiennej płci może ze sobą mieszkać całymi latami i nie skończy się to seksem, ale już niespokrewniona ze sobą mieszana para czyniąc tak, najpewniej w końcu dopuści się nieczystości. I bardzo podobnie jest z pozamałżeńskimi tańcami d-m. Gdy czynione są w bliskim gronie rodzinnym ich niebezpieczeństwo z wymienionych wyżej względów znacznie się obniża, ale już poza tą grupą niepomiernie wzrasta. Jednak nawet z uwzględnieniem tego rozróżnienia nie sądzę, by np. nie-zboczony ojciec mógł zatańczyć ze swą córką tango, rumbę, salsę czy też pozostałe z latynoskich tańców.
Pytanie 28: Nawet jeśli tańce damsko-męskie mają w sobie podteksty erotyczne i elementy flirtu, to czy to jest aby na pewno powód by je ganić? Przecież chłopcy i dziewczęta muszą się jakoś poznać, spodobać się sobie i zauroczyć nawzajem, by wynikło później z tego małżeństwo.
Już samo przyznanie, iż tańce d-m mają w sobie elementy flirtu powinno zasadniczo wykluczać moralną możliwość praktykowania ich poza granicami przez tych, którzy pozostają w związku z małżeńskim z osobami innymi niż własny mąż czy żona. Czy godzi się bowiem, aby np. mężczyzna mający żonę flirtował z kobietą, która nie jest jego żoną, nawet jeśli nie byłoby przy tym jednoznacznej intencji jej seksualnego uwiedzenia???
Oczywiście, nieco inaczej sprawa zalotów i flirtów wygląda w przypadku osób wolnych, ale szukających swej “drugiej połówki” by móc wstąpić w święty związek małżeński. W tym wypadku, jest dozwolone, a nawet pożądane, aby np. dziewczyna ładniej ubierała się dla swego zalotnika, spędzała z nim więcej czasu, itp. Zaloty zalotom nie są jednak równe. Czym innym jest bowiem ładnie, a zarazem skromnie ubrać się dla swego chłopaka, a czym innym odziewania się w obcisłą mini-sukienkę z głębokim dekoltem po to by “złowić męża”. Podobnie nie można stawiać znaku równości pomiędzy wdzięczniejszym uśmiechnięciem się do swego chłopaka a dopuszczaniem się z nim różnych dwuznacznych objęć, uścisków i dotknięć, w których co najmniej igra się z ogniem pożądliwości. Szukanie swej “drugiej połówki” po prostu nie uprawomocnia angażowania się w coś co jest bliską okazją do grzechu.
Jest faktem, iż wiele małżeństw poznało się na zabawach tanecznych? Ale niby o czym ma to świadczyć? Wiele małżeństw poprzedzonych było też praktykowaniem nierządu i konkubinatem – czy to miałoby niby usprawiedliwiać te nieprawości? W każdym razie, angażowanie się w pozamałżeńskie tańce nie jest żadnym koniecznym warunkiem poznania swego przyszłego małżonka. Przez wiele wieków, aż do dnia dzisiejszego, miliardy ludzi pobierało się ze sobą, nie poznając się wcześniej na żadnych potańcówkach, a następnie “żyło długo i szczęśliwie”, płodząc dzieci i dobrze je wychowując. Osobiście, najbardziej szczęśliwe i przykładne jakie znam, to właśnie takie, które nie były poprzedzone tańcami d-m.
Pytanie 29: Co w takim razie należy powiedzieć o weselach, na których tradycyjnie są wszak obecne tańce damsko-męskie?
Wesela z udziałem tańców damsko-męskich bardzo mocno wrosły w naszą narodową tradycję, obyczajowość i kulturę, ale przecież sam ów fakt nie czyni ich czymś bezdyskusyjnie dobrym, pożytecznym i właściwym. W historii ludzkości było wszak wiele tradycji i zwyczajów, które były złe, błędne albo moralnie niebezpieczne i to nawet w krajach katolickich i chrześcijańskich, by tytułem przykładu wymienić tu pojedynki honorowe, handel niewolnikami, walki byków w Hiszpanii. Po prostu trzeba mieć odwagę, by mówić o niewłaściwości pewnych choćby i wielowiekowych zwyczajów ceniąc sobie bardziej Boże przykazania i nauki niż ludzkie tradycje oraz kulturowe nawyki.
Odnośnie wesel można by je zaakceptować, gdyby tańce d-m na nich obecne odbywały się pomiędzy małżonkami albo w bliskim gronie rodzinnym (np. między ojcem a córką), a pozy i gesty przy nich wykonywane nie były jawnie zmysłowe czy obsceniczne, tak by nie prowokowały samym swym wyglądem do nieczystych myśli oraz spojrzeń (oczywiście, mąż i żona mają prawo ze sobą tańczyć, ale im bardziej jest poufała i intymna rzecz, którą czynią powinni oni w trosce o innych nie wystawiać jej na widok publiczny, np. o ile jest stosowne by małżonkowie delikatnie całowali się w obecności innych ludzi, o tyle ze względu na innych bardziej erotyczne działania winni zachować do czterech ścian swej sypialni). Jednak, jeśli na weselach akceptuje się sytuację, w której obce sobie osoby płci przeciwnej tańczą ze sobą, to taki zwyczaj jest błędny i niebezpieczny i nie należy go popierać.
Pytanie 30: Czy niechęć do pozamałżeńskich tańców damsko-męskich oznacza wrogość wobec wszelkich przyjemności i jak wogóle można podsumować powyższe rozważania na ów temat?
Tradycyjnych katolickich przestróg przed pozamałżeńskimi tańcami d-m nie należy mylić z postawą odrzucającą wszelkie przyjemności i rozrywki. Jest bowiem rzeczą oczywistą, iż chrześcijanie mają prawo takowych zażywać, o ile te utrzymane są w pewnych granicach i nie stanowią grzechu albo bliskiej doń okazji. Istnieje wiele rozrywek i przyjemności, które są dobre, stosowne i niegroźne, np. jedzenie z umiarem smacznych posiłków, wyjście w kulturalnym gronie do kawiarni albo restauracji, gra w kręgle, słuchanie muzyki (o ile towarzyszące jej słowa nie nakłaniają do grzechu), obejrzenie jakiegoś filmu z godziwym przesłaniem, etc. Istnieją jednak również takie przyjemności oraz rozrywki, które są moralnie złe albo przynajmniej niebezpieczne i takowymi są np. wizyta w klubie ze striptizem, oglądanie pornografii, pijackie nasiadówki, oglądanie przepojonych zmysłowością i erotyką teledysków czy właśnie uczestnictwo w pozamałżeńskich tańcach d-m.
Nie ulega wątpliwości, iż tradycyjną postawą i nauczaniem Świętych oraz innych autorytetów Kościoła było ganienie, krytykowanie oraz zwalczanie tańców, który były popularne i rozpowszechnione w ich czasach, a które od X wieku polegały na dobieraniu się osób płci przeciwnej w pary (wcześniej zaś choć takiego dobierania się w pary nie było, to w tańcach pokazywane były sugestywnie erotyczne pozy). Jest też rzeczą jasną, iż przynajmniej tańce towarzyskie, które były popularne pomiędzy X a początkami XIX wieku najczęściej wyglądały znacznie bardziej niewinnie i skromnie niż główny nurt współczesnych tańców d-m. W tych bowiem, dawniejszych, można by powiedzieć „tradycyjnych” tańcach kontakt cielesny ograniczał się zwykle do ujęcia dłoni, pozy przy nich przyjmowane polegały na pociesznych podskokach i ukłonach, a strojami niewiast były długie suknie aż do ziemi. Mimo to jednak, nawet takie „tradycyjne” tańce były ganione przez Świętych i autorytety kościelne, więc zdrowy rozsądek podpowiada nam, iż tym bardziej godny krytyki jest główny nurt dzisiejszych tańców d-m, gdzie niczym niezwykłym jest obejmowanie się przez tańczących w ramionach (a nieraz nawet na poziomie bioder), niewiasty ubrane są w krótkie suknie znacznie powyżej kolan oraz głębokie dekolty, a pozy przy nich przyjmowane są często wręcz jawnie seksualne i obsceniczne. Jeśli niegdyś biskupi moraliści katoliccy piętnowali jako sam w sobie zły i śmiertelnie grzeszny nawet walc, to co należy powiedzieć o tańcach latynoamerykańskich, które po prostu kipią od zmysłowości i obsceniczności? I choć, być może nawet dziś nie można powiedzieć, że dokładnie wszystkie tańce d-m są bliską okazją do grzechu to z pewnością można odnośnie prawie wszystkich z nich powtórzyć to co wobec ich „łagodniejszych” odpowiedników z przeszłości nauczali Święci. A więc, że są one prawie zawsze bardzo niebezpieczne (często wprost grzeszne i występne) i dlatego należy ich stanowczo odradzać. Owszem, nie można powiedzieć, by taniec d-m czyniony poza małżeństwem albo bliskim gronem rodzinnym był zawsze moralnie niedozwolony, ale ogólnie rzecz biorąc trzeba do niego zdecydowanie zniechęcać i w miarę swych możności działać na rzecz ograniczania tej błędnej i groźnej tradycji kulturowej.
