Prawda i Konsekwencja

Tag Archive: kara chłosty

  1. Św. Tomasz z Akwinu: Czy władze cywilne mają prawo karać obcięciem którejś części ciała?

    Leave a Comment

    Postawienie problemu. Wydaje się, że nigdy, gdyż:

    1. Podług św. Jana Damasceńskiego grzech polega na odstępstwie od tego, co jest zgodne z naturą, ku temu, co jest z nią sprzeczne. Lecz zgodnym z ustanowioną przez Boga naturą jest, by ciało ludzkie posiadało wszystkie członki, a sprzecznym z naturą jest pozbawienie ciała jakiegoś członka. A więc obcięcie jakiegoś członka ciała ludzkiego jest chyba grzechem.

                2. Jak cała dusza ma się do całego ciała, tak poszczególne władze duszy mają się do części  ciała. Otóż nie wolno pozbawiać kogoś duszy zabijając go, chyba że to czyni władza publiczna. A więc tylko władza, publiczna ma prawo obcinać  członki ciała.

                3. Zbawienie duszy jest ważniejsze niż ocalanie ciała. Otóż nie wolno pozbawiać się jakiegoś  członka ciała dla zbawienia duszy, gdyż już Sobór Nicejski nałożył kary na tych, którzy dokonali kastracji dla zachowania czystości. A więc nigdy  nie wolno obcinać jakichkolwiek części ciała.

    Ale z drugiej strony Księga Wyjścia (21, 24) powiada: „oko za. oko, ząb za ząb, ręka, za rękę,  nogę za nogę”.

    Odpowiedź. Skoro członki ciała są częściami całego ciała, dlatego są dla dobra całości, jak to, co  niedoskonałe w stosunku do tego, co jest doskonałe. Dlatego należy obchodzić się z nimi zgodnie z dobrem całości. Członki bowiem ciała ludzkiego  same przez się są potrzebne dla dobra całego ciała, chociaż przygodnie może się zdarzyć, że jakiś członek stanie się szkodliwy, np. gdy gnijąc, może  zarazić całe ciało. Jeśli więc jakiś członek ciała  jest zdrowy i znajduje się we właściwym dla siebie położeniu, ,nie można go odciąć bez szkody dla całego ciała. Ponieważ jednak sam człowiek w całości jest podporządkowany społeczności, której jest części, jak to już widzieliśmy, może się zdarzyć,  że obcięcie jakiegoś członka, chociaż wyrządza szkodę  całemu ciału, służy jednak dobru ogólnemu, stanowiąc karę wymierzoną celem położenia tamy występkom. Dlatego władza państwowa, mając prawo całkowicie pozbawić życia tego, kto popełnił ciężkie występki, cięcie jakiejś jego części, gdyż to pozbawia je całości, podczas gdy chłosta działa tylko na zmysł  bólu. Powoduje więc znacznie mniejszą szkodę niż  obcięcie jakiegoś członka. Nie wolno jednak nikomu wyrządzać szkody, chyba w postaci kary ze względu na sprawiedliwość. Karać zaś sprawiedliwie można tylko tego, kto podlega karzącemu. Nikomu więc nie wolno chłostać drugiego, jeśli  nie ma nad nim władzy. Ponieważ zaś dzieci podlegają władzy ojca, a słudzy władzy swego pana,  wolno ojcu chłostać swego syna, a panu swego sługę, by ich poprawić i wychować.

    Rozwiązanie trudności. 1. Ponieważ gniew jest  pożądaniem odwetu, uczucie to budzi się głównie  wtedy, gdy ktoś mniema, że jest niesprawiedliwie  czymś urażony, jak to zauważył Filozof. Dlatego zakaz, by rodzice nie pobudzali swych dzieci  do gniewu, nie zabrania im chłostać swych synów  celem ich wychowania; zakazuje tylko nadmiernego ich bicia. Zachętę zaś, by panowie odstępowali od gróźb, można dwojako rozumieć: by gróźb  używali z umiarem dla zachowania karności; oraz  by nie, zawsze wykonywali swe groźby. Postanowienie bowiem wymierzenia komuś kary trzeba  nieraz łagodzić miłosierdziem w jej wykonaniu.

               2. Większa władza ma prawo do stosowania  większych kar. Skoro zaś państwo jest w pełnym  znaczeniu społeczności, ten kto w nim sprawuje  rząd ma pełną władzę karcenia i dlatego może stosować kary nie dające się naprawić, a mianowicie  karę śmierci oraz karę obcięcia członków. Ojciec  natomiast, oraz pan stojąc na czele rodziny będącej  niedoskonałą postacią społeczności, nie posiada pełnej władzy karania, ma więc prawo stosowania  tylko lżejszych kar, które nie wyrządzają szkody niedającej się naprawić. Taką lżejszą karą jest chłosta.

                3. Każdemu wolno dać dyscyplinę temu kto jej chce. Ale chłostać drugiego dyscypliną wbrew  jego woli może tylko ten, komu zlecono troskę o  niego. Otóż temu właśnie celowi służy karcenie  przy pomocy chłosty.

  2. Czy kara chłosty jest okaleczeniem?

    Leave a Comment

    Myślę, iż dla w miarę nieuprzedzonych umysłów powinno być jasne, że kara chłosty posiada sporo zalet w stosunku do kary osadzenia w więzieniu. Jest ona wszak tania, prosta w wykonaniu i wychowawcza, czego niestety zbyt często nie da się powiedzieć o wsadzaniu przestępców do więzienia. Po głębszym zastanowieniu można też łatwo dojść do wniosku, iż rzekoma “barbarzyńskość” owej sankcji karnej blednie, gdy porówna się ją z możliwymi i realnie nierzadko występującymi szkodami, które wywołuje w osadzonych pobyt w więzieniu. Demoralizacja, coraz głębsze wdrażanie się kryminalną mentalność, recydywa, odzwyczajanie się od normalnego życia w społeczeństwie – to główne, choć nie jedyne minusy związane z wymierzaniem kary więzienia, o których trudno mówić w przypadku chłosty, która choć bolesna, to trwa krótko, ale mimo to może skutecznie zniechęcać przed ponownym łamaniem prawa. Choć więc jest to nierealny postulat, prawdopodobnie należałoby przywrócić karę chłosty.

    Ostatnio spotkałem się jednak z argumentem, iż owa sankcja karna jest sprzeczna z jedną z wypowiedzi Magisterium Kościoła, gdyż ma ona stanowić karę okaleczenia, które to ma być moralnie złe w sytuacji, gdy dokonuje się je ze względów pozamedycznych. Coś takiego czytamy wszak w punkcie 477 zatwierdzonego przez papieża Benedykta XVI Kompendium Katechizmu Kościoła Katolickiego:

    “(…) Amputacje i okaleczenia ciała osób są moralnie dozwolone tylko przy wskazaniach medycznych o charakterze ściśle leczniczym“.

    Zanim przejdę do bardziej szczegółowego omówienia tematu, czy aby na pewno wszelka chłosta jest jednocześnie okaleczeniem ciała, pozwolę sobie otwarcie przyznać, iż wcale nie jestem pewien, czy przytoczony wyżej fragment Kompendium miał na celu potępienie okaleczeń ciała stosowanych jako kara względem przestępców. Wszak jeszcze w wydanym przez św. Jana Pawła II Katechizmie Kościoła Katolickiego (nr 2297) pisze co następuje:

    „Bezpośrednio zamierzone amputacje, okaleczenia ciała (…) osób niewinnych są sprzeczne z prawem moralnym, poza wskazaniami medycznymi o charakterze ścisłe leczniczym” (podkreślenie moje MS).

    Z powyższego fragmentu katechizmowego nauczania wynikałoby więc, iż pozamedyczne okaleczenia ciała osób niewinnych (a nie jakichkolwiek osób) są sprzeczne z moralnością. A więc nie jest wykluczone stosowanie kary okaleczenia wobec sprawców przestępstw. Papież Pius XI zaś w encyklice  „Casti connubii” uznawał wręcz wprost, iż jest moralnie usprawiedliwione stosowanie takiej kary (wykluczając jednak z tego grona sterylizację i kastrację) w przypadku osób winnych popełnienia przestępstw:

    „Urzędy publiczne nie mają żadnej bezpośredniej władzy nad członkami ciał podwładnych; zatem nie mogą one nigdy, czy to z przyczyn eugenicznych, czy jakichkolwiek innych, ani bezpośrednio naruszać, ani kaleczyć całości ciała, jeśli nie zaszedł wypadek winy lub przyczyna do wymierzenia krwawej kary” (podkreślenie moje – MS).

     

    Istnieją więc dwie możliwe interpretacje punktu 477 Kompendium Katechizmu Kościoła Katolickiego. Albo rzeczywiście potępia on wszelkie pozamedyczne okaleczenia jakichkolwiek osób i wówczas zrywa z poprzednio wyrażanym m.in. przez Piusa XI i św. Jana Pawła II tradycyjnym nauczaniem katolickim w tej sprawie. Albo też ujęta w nim formuła stanowi pewnego rodzaju przeoczenie autorów Kompendium, którego intencją nie było jednak odejście od poprzednio nauczanej doktryny.

    Powróćmy jednak do naszego głównego tematu i zatrzymajmy się nad tym, czy aby na pewno kara chłosty jako taka i w każdym wypadku jest okaleczeniem? Otóż, uważam postawienie znaku równości pomiędzy oboma sankcjami karnymi za bardzo, ale to bardzo wątpliwe założenie. Nawet, gdyby bowiem przyjąć twierdzenie, iż Kompendium Katechizmu Kościoła Katolickiego potępiało pozamedyczne okaleczenia również stosowane jako kara wobec przestępców to zauważmy, że ów dokument nie podaje nam żadnej bardziej precyzyjnej definicji tego, co należy uważać za “okaleczenie”. Oczywiście jasnym jest, iż okaleczenie stanowi np. odcięcie dłoni czy wyłupienie oka, ale czy np. wszelkie krwawe zranienie też należy do czegoś takiego zaliczyć? Jeśli tak, to wówczas należałoby potępić ogromną większość pojedynków bokserskich, gdzie zazwyczaj leje się tam mniej lub więcej krwi. Osobiście jednak, mimo, że jestem przeciwnikiem boksu zawodowego, nie ganiłbym go pod zarzutem wzajemnego “okaleczania” biorących w nim udział ludzi. Po prostu, zdroworozsądkowym wydaje się mi wniosek, iż wszelkiego rodzaju krwawe zranienia nie są jeszcze “okaleczeniem”. Inną sprawą jest to, czy jako okaleczenie należałoby traktować tego rodzaju zranienia, które powodowałyby trwały albo dłuższy rozstrój zdrowia lub normalnego funkcjonowania tej czy innej części ciała (np. noga nie zostałyby co prawda ucięta, ale na tyle uszkodzona, iż do końca życia by ona “kulała”). Niektórzy mogą się też zastanawiać, czy okaleczeniem nie jest nawet tatuowanie się, gdyż pozostawia na ciele trwałe, widoczne i trudne do usunięcia zmiany.

    Jednak na powyższe i inne pytania tyczące się szczegółowego zakresu definicyjnego pojęcia okaleczenia nie znajdziemy odpowiedzi w Kompendium Katechizmu Kościoła Katolickiego. W takim razie osobiście opowiadałbym się za w miarę zdroworozsądkową definicją “okaleczenia”. A więc za “okaleczenie” należałoby uznać amputację lub taki rodzaj zranienia ludzkiego ciała, który powoduje jego trwały rozstrój lub poważne naruszenie funkcjonowania danej części ciała (np. człowiek będzie w skutek tego kulał, niedosłyszał, etc). Nie uznawałbym jednak za okaleczenie tego rodzaju ran fizycznych, które nawet jeśli wiążą się z przelewaniem krwi i pozostawieniem na ciele skazanego blizn to nie powodują u niego powyżej wskazanych skutków. Oczywiście, są takie rodzaju chłosty, które mogą powodować okaleczenie skazańca, ale chłosta wykonana z umiarem, przy kontroli lekarskiej oraz za pomocą niezbyt ciężkiego czy ostrego narzędzia zwykle nie powinna skutkować takim okaleczeniem. Warto przy tej okazji wspomnieć, iż umiar w wymierzaniu kary chłosty był nakazany przez Boga w Prawie Mojżeszowym, gdzie skazanej na taką sankcję osobie nie można było wymierzyć chłosty większej niż 40 razy uderzeń:

    “O ile winowajca zasłuży na karę chłosty, każe go sędzia położyć na ziemi i w jego obecności wymierzą mu chłostę w liczbie odpowiadającej przewinieniu.  Otrzyma nie więcej niż czterdzieści uderzeń, aby przez mnożenie razów ponad tę liczbę chłosta nie była nadmierna i nie został pohańbiony twój brat w twoich oczach” (Pwt 25, 2-3).

    Jak więc widać, także Bóg rozróżniał pomiędzy chłostą o charakterze przesadnym czy mającym na celu znęcanie się nad skazanym (jak to nieraz niegdyś było praktykowane przez pogan) od chłosty dokonywanej z umiarem i troską o to, by nie powodowała ona u skazanego jakichś bardziej daleko idących uszkodzeń czy zaburzeń funkcjonowania jego organizmu.

     

    Podsumowując, nawet gdyby przyjąć (dyskusyjną wedle mnie tezę), iż Kompendium Katechizmu Kościoła Katolickiego potępiło stosowanie kary okaleczenia także wobec przestępców to i tak nie ma żadnych bardziej poważnych powodów, by sądzić, iż autorzy tego dokumentu chcieli w ten sposób potępić także dokonywaną z umiarem chłostę.