Czy Sobór Watykański II zaprzeczył tradycyjnej doktrynie o absolutnej nieomylności Pisma świętego?
Możliwość komentowania Czy Sobór Watykański II zaprzeczył tradycyjnej doktrynie o absolutnej nieomylności Pisma świętego? została wyłączonaChociaż nie jest to rzeczą raczej powszechnie wiadomą, “przedsoborowe” Magisterium Kościoła, niejednokrotnie i w sposób jednoznaczny potwierdzało doktrynę o absolutnej nieomylności i bezbłędności Pisma świętego. Innymi słowy, wedle “przedsoborowego” nauczania katolickiego Biblia jest wolna od wszelkich błędów, nie tylko wtedy gdy wypowiada się na tematy wiary i moralności, ale również gdy traktuje ona o sprawach historii, geografii czy biologii. To tradycyjne stanowisko Kościoła katolickiego na ów temat wyjaśniałem i przedstawiałem w różnych swych tekstach, do których pozwalam sobie poniżej zalinkować:
Pismo święte jest całkowicie nieomylne i bezbłędne
Czy Biblia jest podręcznikiem do historii, geografii i biologii?
Niestety, pomimo owego jasnego i trwałego nauczania Kościoła na ów temat, od jakichś kilkudziesięciu lat poglądem większościowym pośród katolickich teologów zdaje się być opinia mówiąca, iż Pismo święte w rzeczywistości nie jest całkowicie nieomylne i posiada ono w swej treści niemało rzeczywistych błędów. W swym zaprzeczaniu tradycyjnemu nauczaniu Kościoła na temat absolutnej nieomylności Biblii niektórzy teolodzy próbują się powoływać na konstytucję „Dei Verbum” Soboru Watykańskiego II, w której czytamy:
Ponieważ wszystko, co twierdzą autorzy natchnieni, czyli hagiografowie, powinno być uważane za stwierdzone przez Ducha Świętego, należy zatem uznawać, że księgi biblijne w sposób pewny, wiernie i bez błędu uczą prawdy, jaka z woli Bożej miała być przez Pismo święte utrwalona dla naszego zbawienia. Dlatego <<każde Pismo natchnione przez Boga użyteczne (jest) do pouczania, do przekonywania, do napominania, do kształcenia w sprawiedliwości: by człowiek Boży stał się doskonały i do wszelkiego dobrego dzieła zaprawiony>> (2 Tm 3, 16- 17) (tamże: n. 11)1.
Owi teolodzy twierdzą zatem, że skoro przywołana wyżej konstytucja soborowa stwierdza, iż księgi biblijne uczą bez błędu prawdy, która miały być utrwalona „dla naszego zbawienia”, to takie sformułowanie może nie wykluczać błędu natchnionych autorów w tych sprawach, które w Piśmie świętym zostały umieszczone „nie dla naszego zbawienia”.
Co należy sądzić o takiej, a nie innej interpretacji soborowej konstytucji “Dei Verbum”? Osobiście przyznam, iż taka interpretacja nauczania Soboru Watykańskiego II od razu wydała mi się dziwaczna, gdyż zawsze w naturalny sposób traktowałem soborowe stwierdzenie jako raczej przyznanie, iż wszystko co zostało zawarte w Piśmie świętym, zostało tam spisane właśnie „dla naszego zbawienia”, a nie że niektóre rzeczy umieszczone w Biblii nie mają związku z naszym wiecznym zbawieniem. Ponadto, teolodzy powołujący się na ów fragment nauczania ostatniego soboru wydają się ignorować inne zawarte w niej słowa, a mianowicie to, iż „wszystko, co twierdzą autorzy natchnieni (…) powinno być uważane za stwierdzone przez Ducha Świętego”. Jeśli zatem wszystko co znajduje się w Piśmie świętym należy uważać za „stwierdzone przez Ducha Świętego”, to tym samym wszystko tam zawarte jest wolne od błędu, gdyż Duch Święty nie naucza, ani nie autoryzuje żadnych błędów.
Należy też przypomnieć, że w tym samym 11 punkcie konstytucji “Dei Verbum” ojcowie Vaticanum II nauczają rzeczy następującej:
(…) Do sporządzenia Ksiąg świętych Bóg wybrał ludzi, którymi jako używającymi własnych zdolności i sił posłużył się, aby przy Jego działaniu w nich i przez nich, jako prawdziwi autorowie przekazali na piśmie to wszystko i tylko to, co On chciał” [podkreślenie moje – MS].
I w wypadku zatem powyższego sformułowania widać sugestię, iż całe Pismo święte jest wolne od błędów, wszak bezbożnością byłoby zakładać, iż wolą Bożą byłoby przekazywanie przez natchnionych autorów jakichkolwiek błędów.
Ponadto taka, oderwana również od kontekstu tradycyjnego nauczania, interpretacja wypowiedzi ostatniego soboru na temat bezbłędności Biblii, zdaje się nie dostrzegać faktu, iż w przypisach do przywołanego wyżej soborowego stwierdzenia umieszczone zostały odwołania między innymi do punktów 124, 125, 126 oraz 127 encykliki Leona XIII “Providentissimus Deus”, gdzie doktryna o braku jakichkolwiek błędów w treści Pisma świętego została dokładnie, wyraźnie i jednoznacznie wyłożona.
Nie należy także ignorować faktu, iż sam główny autor konstytucji „Dei Verbum” kardynał Augustine Bea zaprzeczył takim zawężającym wolność Biblii od błędów interpretacjom. W swych wspomnieniach odnoszących się do projektu owego dokumentu hierarcha ten pisał:
An earlier schema (the third in succession) said that the sacred books teach ‘truth without error’. The following schema, the fourth, inspired by words of St. Augustine, added the adjective ‘saving’, so that the text asserted that the Scriptures taught ‘firmly, faithfully, wholly and without error the saving truth.’ In the voting which followed one hundred and eighty-four council fathers asked for the adjective ‘saving’ to be removed, because they feared it might lead to misunderstandings, as if the inerrancy of Scripture referred only to matters of faith and morality, whereas there might be error in the treatment of other matters. The Holy Father, to a certain extent sharing this anxiety, decided to ask the Commission to consider whether it would not be better to omit the adjective, as it might lead to some misunderstanding2.
Następnie kardynał Bea zadaje pytanie czy nieomylność Biblii poświadczona przez soborową konstytucję “Dei Verbum” obejmuje też opis wydarzeń historycznych? Na co ów hierarcha odpowiada w następujący sposób:
“For my own part I think that this question must be answered affirmatively, that is, that these ‘background’ events also are described without error. In fact, we declare in general that there is no limit set to this inerrancy, and that it applies to all that the inspired writer, and therefore all that the Holy Spirit by his means, affirms…. This thought, which re-occurs in various forms in the recent documents of the Magisterium of the Church is here clearly understood in a sense which excludes the possibility of the Scriptures containing any statement contrary to the reality of the facts. In particular, these documents of the Magisterium require us to recognize that Scripture gives a true account of events, naturally not in the sense that it always offers a complete and scientifically studied account, but in the sense that what is asserted in Scripture – even if it does not offer a complete picture – never contradicts the reality of the fact. If therefore the Council had wished to introduce here a new conception, different from that presented in these recent documents of the supreme teaching authority, which reflects the beliefs of the early fathers, it would have had to state this clearly and explicitly. Let us now ask whether there may be any indications to suggest such a restricted interpretation of inerrancy. The answer is decidedly negative. There is not the slightest sign of any such indication. On the contrary everything points against a restrictive interpretation3. (podkreślenie moje – MS)“.
PODSUMOWANIE
Nie ma zatem żadnych silniejszych podstaw, by twierdzić bądź sugerować, jakoby Sobór Watykański II zamierzał porzucić tradycyjnie katolicką doktrynę o absolutnej nieomylności Biblii na rzecz tzw. ograniczonej nieomylności owej Księgi. Zawarte zaś w konstytucji “Dei Verbum” stwierdzenie o tym, iż księgi biblijne są wolne od błędów ucząc “prawdy, jaka z woli Bożej miała być przez Pismo święte utrwalona dla naszego zbawienia” należy więc interpretować raczej jako stwierdzenie, iż wszystko co zawarte jest w Biblii stanowi prawdę utrwaloną dla naszego zbawienia, nie zaś, że niektóre ze znajdujących się tam fragmentów nie mają takiego charakteru.
Mirosław Salwowski
Przypisy:
1 Patrz: Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje (tekst polski), Poznań: Wydawnictwo Pallottinum 1967, s. 355.
2 Augustin Cardinal Bea, The Word of God and Mankind (Chicago: Franciscan Herald Press, 1967), 188.
3 Ibid., 189-190.
***
Obrazek dołączony został do powyższego artkułu za witryną: www.catholicworldreport.com